Τάκης Μπουγιούρης

1. Την Κυριακή έχουμε προγραμματίσει να πάμε στο πάρτυ της Νεφέλης. Η μαμά σου πρότεινε να βγείτε μια βόλτα και να της πάρετε ένα δώρο. Θύμωσες. Δεν ήθελες να της πάρεις δώρο. Δε μπορούσες να το εξηγήσεις. Με τα πολλά πήγες. Επιστρέφοντας, κάθισες στον καναπέ είπες “Ήμουν εγωιστής πριν… σαν τον εγωιστή γίγαντα” και μου εξήγησες ότι θα ήθελες όλα τα δώρα δικά σου. Έτσι σε μάθαμε. Να έχεις ό,τι θες. Και τώρα μαθαίνεις πως ο κόσμος λειτουργεί λίγο διαφορετικά.

2. Πριν λίγες μέρες σου είπα ότι δεν κάνει να βλέπεις πολλά βιντάκια στο κινητό σου. Δε μπορούσες να καταλάβεις το γιατί. Επέμενες σε αυτό που η παρόρμησή σου σε ωθούσε. Λίγο πιο μετά μου είπες ότι την ώρα που τα βλέπεις “το μυαλό μου θέλει να τα σταματήσω αλλά δε μπορώ”. Μόλις ανακάλυψες την έννοια του εθισμού. Θα πρέπει να το δουλέψουμε μαζί αυτό σταδιακά.

3. Χοροπηδώντας στον καναπέ μου είπες “Μπαμπά ξέρεις πώς λένε τον μακρυβελόδοντα στα Αγγλικά; Μακρυβελόδουντ”. Και όταν παραγγείλαμε το βράδυ με τη μαμά και περιμέναμε την παράδοση είπες “Μήπως τα βάλανε τα μπέργκερ πάνω σε χελώνες”. Έχεις και χιούμορ.

Μαζεύοντας πορτοκάλια στον πίσω κήπο.

Ο φιλελευθερισμός είναι ένας φιλοσοφικός, πολιτικός, οικονομικός τρόπος σκέψης που εστιάζει στην ελευθερία του ατόμου να αναπτυχθεί και να αξιοποιήσει τις δυνατότητές του. Δεν εστιάζει σε κάποια καθολική εκδοχή κοινωνικής τελειότητας ή δικαιοσύνης, αντίθετα με πολλά άλλα πολιτικά ρεύματα που το έκαναν αυτό και απέτυχαν παταγωγδώς και με μεγάλο τίμημα.

Υπόσχεται όμως μια δυναμική κατάσταση προσέγγισης της ατομικής και κοινωνικής ευημερίας και δικαιοσύνης, μια δυναμική -όχι τελική- κατάσταση μέσα από την οποία μπορούμε να προσεγγίσουμε την καλύτερη δυνατή ευημερία και δικαιοσύνη αφήνοντας ελεύθερους τους ανθρώπους να αναπτυχθούν και να εκμεταλλευτούν τις ατομικές τους ικανότητες.

Δεν το κάνει αυτό απόλυτα και χωρίς όρια αλλά μέσα από ένα πλαίσιο κανόνων, που κι αυτό δεν το καθορίζει εκ των προτέρων, είπαμε η προσέγγιση είναι δυναμική και αλλάζει με την εξέλιξη του ανθρώπου, αλλά αιτείται το πλαίσιο αυτό να είναι το ελάχιστο δυνατό που να εξασφαλίζει την περισσότερη δυνατή ελευθερία για όλους εξίσου!

Μια ενδιαφέρουσα κριτική είναι πως ο φιλελευθερισμός εστιάζει πολύ στο άτομο και την προσωπική του ευημερία, στον ατομισμό και πως αυτό υποτιμά την αξία του κοινωνικού συνόλου και της ομάδας. Η κριτική όμως αυτή καταρρέει εύκολα γιατί α) το άτομο παραμένει ελεύθερο να συμμετέχει στην κοινωνία και σε όποιες ομάδες επιθυμεί β) το σύνολο είναι αυτό που συλλογικά εγγυάται αυτή του την ελευθερία.

—

Σήμερα μας έδωσες μια πρώτη, εντυπωσιακή για τετράχρονο άνθρωπο, αντίληψή σου για την ιδιοκτησία:

Γυρίσαμα από τις καλοκαιρινές διακοπές, όπου έλειπες από το σπίτι πάνω από μήνα (χωριό, κάμπινγκ, πάλι χωριό). Επιστρέφοντας εμείς εντωμεταξύ για μερικές μέρες μόνοι με τη μαμά σου τακτοποιήσαμε τα παιχνίδια που είχες αραδιασμένα στο σαλόνι. Το εργοτάξιό σου! Όταν είδες το εργοτάξιο να λείπει ενοχλήθηκες. Μας εξήγησες ότι αυτός ο χώρος είναι δικός σου και έγινε δικός σου όταν γεννήθηκες ενώ πριν ήταν δικός μας. Δε δέχτηκες να είναι δικό σου το δωμάτιό σου και το σαλόνι κοινός χώρος. Μας εξήγησες ότι το γραφείο του μπαμπά ανήκει στο μπαμπά, το γραφείο της μαμάς ανήκει στη μαμά και ότι το σαλόνι είναι δικό σου. Αυτά.

Περνώντας ανέμενες στιγμές στο Στόμιο.

Και κάνοντας ανασκαφές για δεινόσαυρους.

Σε λίγες μέρες γίνεσαι 4 χρονών. Ήδη φοβάσαι το σκοτάδι και θες παρέα το βράδυ, ξέρεις ότι ο παππούς ο Τάσος έγινε αστεράκι στον ουρανό, ότι οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν και ότι οι άνθρωποι και τα ζώα γενικά είχαν προγόνους που έζησαν πριν πολλά-πολλά χρόνια και έχουν εξαφανιστεί κι αυτά πλέον.

Χτες, λοιπόν, με τα άλλα παιδάκια στην παιδική χαρά το βράδυ κοιτούσατε τα αστέρια και τους φωνάζατε να πέσουν για να κάνετε μια ευχή. Σου είπα ότι λίγες μέρες πιο μετά, στο κάμπινγκ που θα πάμε, θα κοιτάμε το βράδυ τα αστέρια από την παραλία και από εκεί θα φαίνονται πολύ καλύτερα και πολύ καθαρότερα. Με ρώτησες αν θα πέφτει και κανένα. Μπορεί, σου είπα, και τότε μου είπες ότι τότε θα κάνεις και καμία ευχή.

– Τι ευχή θα έκανες, σε ρώτησα!

– Να έχουμε στο σπίτι πολλά παγωτά, είπες.

Λογικό.

– Και καμιά ευχή για το μπαμπά;

– Να μην πεθάνει ποτέ, είπες.

Σοκ. Άραγε τι να καταλαβαίνεις από αυτό; Ότι είμαστε εφήμεροι; Ότι όλοι θα βιώσουμε κάποτε την απώλεια; Ότι όλα κάποτε τελειώνουν;

– Και για τη μαμά, τι ευχή θα κάνεις;

– Α, η μαμά είναι πάρα πολύ γλυκιά, απάντησες!

Περισσότερο διαπίστωση, παρά ερώτηση, αλλά και πάλι ανεκτίμητη!

Με αφορμή αυτό, λοιπόν, θα σου κάνω μια μεγάλη αποκάλυψη: ναι, όλοι μας κάποτε θα πεθάνουμε. Θα μεγαλώσουμε, θα γεράσουμε και θα πεθάνουμε. Είναι απολύτως σίγουρο και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για αυτό. Δεν ωφελεί να στενοχωρηθούμε για αυτό και κυρίως να στενοχωριόμαστε γα αυτό προκαταβολικά, γιατί είναι αναπόφευκτο και μη αναστρέψιμο. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να εστιάσουμε στη ζωή. Μέχρι να έρθει ο θάνατος έχουμε να κάνουμε τόοοσα πολλά πράγματα και μαζί και χωριστά ο καθένας, να χαρούμε, να γνωρίσουμε άλλους ανθρώπους, να μάθουμε πράγματα, να ταξιδέψουμε. Σου εύχομαι να τα κάνεις στο έπακρο και να μη σκας πολύ-πολύ.

Εδώ με τη μαμά και εμένα στο πρώτο σου θερινό σινεμά, Ιούλιος 2024.

Στη ζωή θα συναντήσεις πολλών ειδών ανθρώπους. Ένα πολύ κακό ανθρώπινο χαρακτηριστικό είναι ο φθόνος για τους ανθρώπους που κάνουν ή ξέρουν κάτι καλύτερα από εμάς.

Να τους εκτιμάς αυτούς τους ανθρώπους. Να χαίρεσαι που βρέθηκαν μπροστά σου και σου έδειξαν το δρόμο για κάτι καλύτερο. Να μην τους κακίζεις και να μην τους γυρνάς την πλάτη. Ακολούθησέ τους και, αν αυτό είναι εφικτό, γίνε ένας από αυτούς στον τομέα σου.

Βρες τους, άσε τους να σπρώξουν τη σκέψη σου στα όριά της, άσε τους να σε ξεβολέψουν. Οτιδήποτε άλλο είναι μικρότητα και αυτή είναι είναι ασφυκτική.

Αυτή την 28η Οκτωβρίου του 2023 άκουσες για πρώτη φορά για κάτι που λέγεται πόλεμος και είναι πολύ κακό και για την ειρήνη. Και μου ζητούσες να στα δείξω σε φωτογραφίες για να τα καταλάβεις. Κι εγώ σου έδειχνα φωτογραφίες στο internet από στρατιώτες στο βουνό και μετά το περιστέρι σύμβολο της ειρήνης και σου έλεγα ότι τώρα αυτοί είναι φίλοι και σου έδειχνα παιδιά σε γαϊτανάκια. Και σου άρεσε ένα τραγουδάκι που έλεγε “όχι όπλα και θανάτοι” και μου ζητούσες να σου δείξω αυτό το “θανάτοι”.

Κάνε το ταξίδι σου στη ζωή όπως το θες, θέσε εσύ τους όρους, αλλά στη διαδρομή σου εύχομαι μόνο αυτό: να χρησιμοποιείς το μυαλό σου, να υπολογίζεις τη σχέση σου με την πραγματικότητα και να υπολογίζεις την ηθική σου. Όμως πάντοτε εσύ να είσαι η πρώτη προτεραιότητα για τον εαυτό σου.

Η πρώτη φορά που κοίταξες το σύμπαν (στο Μουσείο της Κύμης)

Ο πατέρας σου μεγάλωσε σε έναν κόσμο όπου η πίστη θεωρείτο αξία από μόνη της. Όπου η διατήρηση μιας άποψης θεωρείτο δείγμα σταθερότητας και τιμιότητας. Κατάλαβε μεγαλώνοντας ότι αυτή η στάση ζωής προσφέρει μια κάποια ασφάλεια αλλά δεν είναι τρόπος για πρόοδο, είναι τρόπος για συντήρηση και στασιμότητα.

Τρόπος για πρόοδο είναι να αμφιβάλλεις για τα πάντα, να τα θέτεις υπό τη λογική βάσανο, να τα δοκιμάζεις επάνω στην πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι το τελικό μέτρο. Κι αν κάτι δεν πάει καλά στη ζυγαριά αυτή, τότε να αλλάζεις άποψη, να μετακινείσαι προς το καλύτερο. Αλλιώς θα μένεις περιχαρακωμένος σε μια ψευδαίσθηση ασφάλειας.

Σου άρεσε να κάθεσαι στα πόδια μου, όταν δούλευα στον υπολογιστή και να μου παίρνεις τα ακουστικά.

Θα βρεθείς πολλές φορές στη ζωή σου -στο εύχομαι να βρεθείς πολλές φορές στη ζωή σου- να είσαι πηγμένος στη δουλειά, στις υποχρεώσεις, στα τρεχάματα. Δεν είναι κακό. Μην το φοβηθείς. Μόνο να κανονίσεις αυτά τα τρεχάματα να τα έχεις επιλέξει εσύ, να σε ενδιαφέρουν, να σου αρέσουν, να σε γεμίζουν.

Μη φοβηθείς την πολλή δουλειά! Είσαι νέος, τώρα είναι ο καιρός σου να κουραστείς. Αυτό μου έλεγε και η μάνα μου, η γιαγιά σου, και η γιαγιά μου. Δε με λυπόντουσαν, και καλά έκαναν, ο οίκτος δε θα ήταν χρήσιμος. Άλλο ο οίκτος και άλλο η κατανόηση. Το να είσαι γεμάτος από δραστηριότητα είναι δείγμα υγείας και δύναμης.

Στο εύχομαι από καρδιάς!

Με τη μαμά, στο Στόμιο, στις εκλογές 21 Μαΐου 2023.

Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο. Το αντιλαμβανόμαστε όλοι διαισθητικά. Ακόμη κι αν έχουμε και κακές εμπειρίες από άλλους ανθρώπους, σίγουρα έχουμε κάποιους ανθρώπους με τους οποίους οι σχέσεις και οι εμπειρίες μας καθορίζουν, μας σημαδεύουν, μας συγκλονίζουν. Αν δεν το έχεις νιώσει αυτό νομίζω ότι χάνεις κάτι πολύ σημαντικό. Εκτός κι αν είσαι από το απίθανο εκεί είδος του παντελώς συναισθηματικά αυτόνομου και αυτάρκη ανθρώπου.

Όσοι έχουν κάνει παιδιά επισημαίνουν σε κάθε τόνο πόσο δυνατή εμπειρία είναι η συναισθηματική σύνδεση με ένα παιδί, με ένα ανθρώπινο ον που το βλέπουν να εξελίσσεται από το τίποτα σε πλήρη άνθρωπο. Το εκφράζουν -φευ- και όταν βιώνουν τον απίστευτο πόνο της απώλειάς τους – δε θα το έκαναν αν απώλεια δεν ήταν τεράστια, δεν είναι αυτό κάτι που μαθαίνεται. Μην τους πατρονάρεις θεωρώντας ότι δεν είναι ειλικρινείς.

Να πούμε κιόλας ότι όλοι βρισκόμαστε εδώ επειδή κάποιοι άλλοι θέλησαν να κάνουν παιδιά. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος!

Αν λοιπόν με ακούσεις να παροτρύνω άλλους να κάνουν παιδιά, αυτό είναι που κάνω. Μοιράζομαι μαζί τους τη συγκλονιστική εμπειρία που ζω μαζί σου, την ανακάλυψη, το συναίσθημα, την ανθρώπινη σύνδεση. Κι αυτός είναι ένας τρόπος να βιώσεις μια απίστευτη εμπειρία ανθρώπινης σύνδεσης. Μπορεί να βρεις και άλλες. Μπορεί να βρεις μόνο άλλες. Αλλά σε διαβεβαιώ, αυτή είναι μια από τις εντονότερες και πιο δοκιμασμένες στην ανθρώπινη ιστορία. Δε θα σου πρότεινα να την προσπεράσεις.

“Πετάς” στη Μουρτερή.