Τάκης Μπουγιούρης

Ο Αλέξης Τσίπρας, σημείωσε δύο γιγαντιαία πολιτικά σφάλματα τη χρονιά που πέρασε. Το ένα ήταν οι ακατάσχετες υποσχέσεις πριν τις εκλογές του Γενάρη του 2015, ώστε να τις κερδίσει, και το άλλο ήταν η διαστρεβλωτική πολιτική αξιοποίηση της σημαντικότερης δημοκρατικής διαδικασίας, του δημοψηφίσματος του Ιουλίου του 2015. Αυτό το ψέμα και αυτή η στρέβλωση, είναι η παλαιότερη των παλαιών πολιτικών συμπεριφορών. Δεν είναι το νέο απλά επειδή το ισχυρίζεται ή επειδή το δείχνει η ηλικία του. “Νέο” είσαι ή δεν είσαι, σύμφωνα με τις πράξεις σου. Και οι πράξεις του δείχνουν το απολύτως αντίθετο.

Η πολιτική συνέπεια, ειδικά τώρα, όπου για την οικονομία της χώρας έχουν χαθεί σχεδόν όλα, πρέπει να είναι το μείζον κριτήριο του Έλληνα ψηφοφόρου. Ο Αλέξης Τσίπρας υπήρξε ένας λαοπλάνος, τακτικιστής πρωθυπουργός σε βαθμό που να θυμίζει Ανδρέα Παπανδρέου του 1981. Ήταν το αποκορύφωμα του παλαιοκομματισμού. Δε λέω, άδικο το γεγονός ότι αυτό που συνέβη στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ σε διάρκεια 40 χρόνων σε αυτόν συνέβη μέσα σε 7 μήνες. Αλλά το επιδίωξε με μανία.

Ίσως να μην υπάρχει μέλλον στη χώρα όπως τη φανταζόμαστε, δηλαδή εντός Ευρώπης και εντός ευρωζώνης. Και, ναι, η Ευρώπη και η ευρωζώνη δεν είναι μονόδρομος. Ναι, υπάρχουν και άλλοι δρόμοι, που μπορούν να είναι δρόμοι δημιουργικοί και παραγωγικοί. Οπωσδήποτε δε θα τους προτιμούσα, αλλά υπάρχουν κι αν τους ακολουθούσαμε, πάλι εκεί θα αγωνιζόμουν να είμαι δημιουργικός και παραγωγικός για εμένα και για τη χώρα μου.

Αλλά, επιτέλους, πρέπει να τραβήξουμε μια γραμμή και να ορίσουμε τι είναι “νέο” και τι είναι “παλιό”, ώστε να δώσουμε μια ευκαιρία στο νέο, εφόσον απορρίπτουμε το παλιό ως αποτυχημένο. Νέο, λοιπόν, είναι το συνεπές (θα πω και το ηθικό, αλλά αυτή είναι μια πολύ πιο πολύπλοκη έννοια για να καταφέρω να αναλύσω συστηματικά). Νέο είναι αυτό που τηρεί τις υποσχέσεις του. Ετούτο είναι που λείπει από την ελληνική πολιτική σκηνή της Μεταπολίτευσης, τόσο από την πλευρά των πολιτικών όσο και από την πλευρά των ψηφοφόρων. Λείπει η συνέπεια και περισσεύει η αμετροέπεια.

Υπό αυτή την έννοια, μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι συστήνω να ψηφίσετε Ένωση Κεντρώων, ΚΚΕ και ΧΑ, μιας και αναντίρρητα η ρητορική τους είναι σταθερή και, θα έλεγε κανείς, και συνεπής. Εντάξει, εδώ είναι το σημείο όπου βάζετε κι εσείς λιγάκι το μυαλό σας να δουλέψει. Μέγιστη προτεραιότητα όμως στα κριτήριά σας, προτείνω να δώσετε στη συνέπεια.

Χαρακτηριστικό, γλαφυρό μα και -κατά τη γνώμη μου- καλοφτιαγμένο από άποψη μάρκετινγκ τσιτάτο, καίτοι ολοσχερώς αποτυχημένο, εκ του αποτελέσματος, προερχόμενο από το μακρινό 1992. Χρονικά συμπίπτει με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, λίγο μετά τη μη ανάληψη της ολυμπιάδας του 1996 μα και κάμποσο πιο πριν από την οικονομική και νομισματική ένωση με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρόβλημα είχε εντοπιστεί ήδη τότε, έγκαιρα, θα περίμενε κανείς.

Τα τηλεοπτικά σποτ που το συνόδευαν φαντάζουν πλέον λιγάκι γραφικά:

Πόσο αληθινό και μεγάλο πρόβλημα όμως είναι αυτό της φοροδιαφυγής! Χρειάστηκε να καταφύγουμε σε τηλεοπτικές διαφημίσεις, που να μας προτρέπουν να κάνουμε το αυτονόητο, δηλαδή να κόβουμε και να ζητάμε αποδείξεις,  να αποδίδουμε στο κράτος αυτό που έχει ανάγκη, έτσι ώστε να κάνει σωστά τη δουλειά του. Ξέρω, θα πει κανείς, “μα το κράτος δεν κάνει σωστά τη δουλειά του”.

Πόσο ευρέως διαδεδομένη και παγιωμένη, ταυτόχρονα, είναι η άρρωστη και φαύλη αντίληψη ότι, εφόσον το κράτος δεν κάνει σωστά τη δουλειά του, πρακτικά μας κλέβει, άρα δικαιολογούμαστε κι εμείς να κλέβουμε το κράτος με τη σειρά μας. Έτσι τόσο απλά, όχι μόνο τώρα, αλλά από τα περασμένα χρόνια της ευμάρειας, ο νεοέλληνας λήστευε το κράτος κι αντίστοιχα το κράτος δια των εκπροσώπων του λήστευε το νεοέλληνα. Οι δυο τους διαγκωνίζονταν να “φάνε” ο καθένας ό,τι και όσο μπορούσε. Εντωματαξύ, τα μνημόνια πλησίαζαν αργά αλλά σταθερά. Και ήρθαν.

Πόσο επίκαιρο, λοιπόν, εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να είναι αυτό το γραφικό σύνθημα: “Αγαπάς την Ελλάδα; Απόδειξη!”. Μέχρι πρόσφατα προσπαθούσα να παρακολουθήσω τα μεγέθη της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα. Είναι τεράστια. Δεν είναι απλά μεγάλα. Είναι ασύλληπτα γιγαντιαία! Πολλά πράγματα ίσως ήταν διαφορετικά αν και μόνον αν πληρώναμε τους φόρους μας!

Μη ρωτάς λοιπόν τι μπορεί να κάνει η πατρίδα σου για εσένα, που έλεγε κι ο Κέννεντης, ρώτα τι μπορείς να κάνεις εσύ για την πατρίδα σου. Ε, να τι μπορείς να κάνεις: ζήτα απόδειξη, πλήρωσε ΦΠΑ, μη φοροδιαφεύγεις. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει αύριο, χωρίς μεταρρυθμίσεις, χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές, από τη μια μέρα στην άλλη. Αυτός είναι ο μοντέρνος πατριωτισμός. Όχι ο εθνικισμός, όχι η αρχαιολάγνα ψωροπερηφάνεια, όχι η μανία με τα ΟΧΙ και τις επαναστάσεις. Πατριωτισμός είναι να στέκεσαι τίμιος, νομικά και ηθικά, απέναντι στο κράτος σου.

Πατριωτισμός είναι να κόβεις αποδείξεις, να ζητάς αποδείξεις, να επιχειρείς μέσα στη χώρα σου, να διατηρείς την εταιρεία σου μέσα στη χώρα σου, να καταθέτεις τα χρήματά σου στις τράπεζες της χώρας σου. Πατριωτισμός είναι να πληρώνεις φόρους και εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία. Οι νόμοι της χώρας δεν είναι α λα καρτ. Οφείλεις να τους τηρείς. Αυτό είναι πατριωτισμός.

Το ξέρω ότι η Κύπρος και η Βουλγαρία είναι πιο φτηνές κι οι καλοθελητές είναι όλοι εκεί για σε βοηθήσουν. Το ξέρω ότι -πιθανώς- ο Τσοχατζόπουλος και πολλοί άλλοι κατασπατάλησαν ή καταχράστηκαν τον πλούτο της χώρας. Έχεις απόλυτο δίκιο αλλά μην τα συγχέεις. Κάνε το χρέος σου κι έπειτα έχε όσες απαιτήσεις θες και κάνε όση κριτική αντέχεις. Πλήρωνε τους φόρους σου κι έπειτα ζήτα απαίτησε διαφάνεια, πόθεν έσχες, αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς. Δε λέω ότι πρέπει να κάνεις το πρώτο για να αποκτήσεις δικαίωμα να κάνεις και το δεύτερο, αλλά ότι το δεύτερο δεν έχει κανένα νόημα χωρίς το πρώτο.

Η παρούσα κυβέρνηση είναι ένα αλλοπρόσαλλο, σουρεαλιστικό αλαλούμ. Πρόκειται για μια μεταπολιτευτική τερατογένεση, που κατάφερε σε 6 μήνες να ανατρέψει ό,τι κι αν -έστω και θεωρητικά- πρέσβευε ή ισχυριζόταν. Είπε άθλια ψεύδη, υπαναχώρησε στις αρχές της, διέλυσε τα απομεινάρια της οικονομίας, εξευτέλισε δημοκρατικούς θεσμούς. Αυτό όμως είναι ένα άλλο θέμα. Η δουλειά μου και η δουλειά σου είναι να είμαστε τίμιοι πολίτες, όχι κλέφτες, κι έπειτα να κρίνουμε την κυβέρνησή μας αυστηρά και με τη συνείδηση καθαρή.

Πού είναι το κράτος;

Δεν υπάρχει κράτος!

Δε θα κάνουμε ποτέ κράτος!

Ζιμπάμπουε είμαστε!

Ψωροκώσταινα!

Μπανανία!

Σας θυμίζουν κάτι τα παραπάνω; Μήπως είναι ατάκες που έχουν έρθει στα χείλη όλων μας κατά καιρούς, καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα δυσλειτουργικό, αναποτελεσματικό, πελατειακό και διεφθαρμένο κράτος; Αυτές οι  ατάκες είναι σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένες. Ίσως είναι, δε, το μόνο σημείο σύγκλισης όλων των Ελλήνων πολιτών (και πολιτικών), ανεξαρτήτως καταγωγής ή ιδεολογίας: “Δεν υπάρχει κράτος!”.

Η αλήθεια είναι ότι και υπάρχει κράτος και δεν υπάρχει. Δηλαδή, κάποιο κράτος υπάρχει και όλο και κάπου/κάπως βελτιώνεται με τα χρόνια, ευθυγραμμίζεται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, εκσυγχρονίζεται αργά. Αλλά οπωσδήποτε, η λειτουργία του έχει τρομερές ελλείψεις, στέκεται εμπόδιο στη ζωή του πολίτη και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.

Φυσικά, αυτό το κράτος είναι ένα κράτος μιας κοινωνίας ανθρώπων. Αποτελείται από ανθρώπους: τους Νεοέλληνες. Ανθρώπους… ιδιαίτερους… που αρνούνται να πληρώσουν τους φόρους τους, αρνούνται να κόβουν αποδείξεις, χτίζουν αυθαίρετα, μετά τα νομιμοποιούν, περνούν τα φανάρια με κόκκινο, παρκάρουν στα πεζοδρόμια, ει δυνατόν πάνω σε διαβάσεις αναπήρων, καπνίζουν μέσα σε κλειστούς χώρους και άλλα πολλά παρόμοια ιλαροτραγικά. Πρόκειται για μια κοινωνία ανθρώπων που δε φέρεται ως οργανωμένη κοινωνία με κοινούς στόχους, με μέλη εγωιστές, ατομιστές. Ένα σύνολο που τελικά δε λειτουργεί πρακτικά ως κοινωνία.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδήγησαν στο φαινόμενο αυτό, αλλά η παραδοχή της αλήθειας αυτού είναι σχεδόν καθολική. Κανείς Έλληνας πολίτης δεν είναι ικανοποιημένος από το ελληνικό κράτος! Μάλιστα, είναι ιδιαίτερα απογοητευμένος και του επιρρίπτει παραδοσιακά και με συνέπεια τις ευθύνες για το μεγαλύτερο μέρος των δεινών που υποφέρει.

Η έχθρα, βέβαια, του Έλληνα για το κράτος, την “έξωθεν” επιβεβλημένη εξουσία, είναι πολύ παλιά. Τουρκοκρατία, βασιλεία, κατοχή, ξανά βασιλεία, δικτατορία. Η ιστορία του Έλληνα είναι συνυφασμένη με την καταπίεση και την επιβολή, με φωτεινές χαραμάδες ηρωικής αντίστασης ενδιάμεσα. Έχει βαθιά μέσα του το αίσθημα του ραγιά, που θα μείνει για πάντα ραγιάς, για πάντα παραπονεμένος, ανίκανος να συνέλθει γιατί δεν του το επιτρέπουν, που δε θα φταίει ο ίδιος ποτέ για τίποτα και θα απαιτεί τα πάντα, στο όνομα των ένδοξων προγόνων της αρχαιότητας, της επανάστασης του ’21 και του ΌΧΙ του ’40.

Είναι ένα αίσθημα που διαδίδεται με την παράδοση και όχι με το DNA. Είναι ένα αίσθημα με το οποίο ο Έλληνας γαλουχείται από μωρό. Ο Έλληνας, όταν ακούει “κράτος” και “εξουσία”, σαν το σκυλί του Παβλόφ, αισθάνεται ενστικτωδώς κι αυτόματα μια απέχθεια. Μόνο που από το 1974 κι έπειτα, ευτυχώς, η κοινοβουλευτική δημοκρατία έχει εγκαθιδρυθεί οριστικά. Ελαττωματική, αλλά δεδομένη.

Με αυτό τον τρόπο συμπεριφέρθηκε το πολιτικό σύστημα των τελευταίων 40 ετών απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλο το πολιτικό σύστημα που κυβέρνησε και συχνά κι αυτό που δεν κυβέρνησε! Σαν αυτή να  ήταν ένα αυστηρό και κακόβουλο κράτος, το οποίο έχει υποχρεώσεις απέναντί μας αλλά εμείς δεν έχουμε ευθύνες απέναντί του. Ήταν ακόμη ένας μικροπρεπής, νεοελληνικός εγωισμός. Φερθήκαμε στην ευρωπαϊκή κοινωνία όπως φερόμαστε και μεταξύ μας, στην ελληνική κοινωνία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να ξεχνά κανείς τις ελλείψεις και τα προβλήματά της, αποτέλεσε τη βασική πηγή των χρημάτων της οικονομικής ανάπτυξης που βιώσαμε τα προηγούμενα χρόνια και τη βασική κατευθυντήρια γραμμή της νομοθεσίας μας. Πολλοί πήραν μέρος στο μεγάλο πάρτι και ακόμη περισσότεροι πήραν μέρος σε διάφορα μικρότερα πάρτι. Ίσως όχι όλοι, αλλά ο μέσος όρος κάνει τη διαφορά.

Τώρα, έχουμε την εντύπωση ότι πληρώνουμε το λογαριασμό. Δεν πληρώνουμε κανένα λογαριασμό. Δεν υπάρχει κάποιος λογαριασμός που να αποπληρώνεται σιγά-σιγά. Δεν πρόκειται για κάποιου είδους τιμωρία. Υποτίθεται ότι θα ήταν μια προσπάθεια να οικοδομηθεί μια υγιής και παραγωγική οικονομία. Έκανε τα λάθη της η Ευρώπη και το ΔΝΤ και κάναμε κι εμείς ό,τι περνούσε από το χέρι μας για να μη διορθώσουμε τίποτα. Τώρα βλέπουμε την αντίδραση της Ευρώπης σε ένα άθλιο πολιτικό σύστημα που έχει χάσει την αξιοπιστία του. Βάρβαρη αντίδραση, το παραδέχεται ο καθένας. Όμως αυτό το πολιτικό σύστημα είναι που τιμωρούν οι Ευρωπαίοι κι εμείς οι πολίτες που το αναδεικνύουν και το στηρίζουν είμαστε υπεύθυνοι για αυτό. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να το ανεχθούμε αυτό. Υπάρχει και άλλη οδός. Αλλά πρέπει επιτέλους να επιλέξουμε.

πολίτης # κράτος # ευρώπη … δεν το έχουμε πάρει πρέφα ακόμα

To ιστορικό δημοψήφισμα της  05/07/2015 έβγαλε ΟΧΙ! Αυτό είναι μια αναμφισβήτητη αλήθεια, που ενισχύεται από το συντριπτικό ποσοστό 62% υπέρ αυτού. Οπωσδήποτε όλοι το σεβόμαστε και το δεχόμαστε. Χωρίς τούτο να σημαίνει ότι συμφωνούμε μαζί του και χωρίς -ελπίζω- να κατηγορηθούμε ότι είμαστε λιγότερο δημοκράτες από αυτούς που υποστηρίζουν την άποψη που επικράτησε. Είμαστε ένα 40%, που προειδοποιούσε -και συνεχίζει να προειδοποιεί- επίμονα.

Άλλωστε η πραγματική ουσία βρίσκεται στην καθημερινή πραγματικότητα, όπου ο καθένας μας οφείλει να βρίσκεται στις επάλξεις της οικονομίας, παράγοντας έργο, προσπαθώντας, συνεχίζοντας, επιμένοντας και με αίσθημα των αυξημένων ευθυνών του απέναντι στο κράτος και τη χώρα. Είναι ακόμη περισσότερο τώρα κρίσιμο να αναλάβουμε ο καθένας μας χωριστά τις καθημερινές του ευθύνες, να τηρούμε τη νομιμότητα, να πληρώνουμε φόρους, να κόβουμε αποδείξεις, να αποδίδουμε ΦΠΑ, να μην βγάζουμε τα χρήματά μας εκτός Ελλάδος. Πράγματα αυτονόητα, ε;

Μέσα στη σύντομη προεκλογική περίοδο που προηγήθηκε η συζήτηση δεν ήταν καθαρή. Τα μεγαλύτερα ΜΜΕ επιδόθηκαν σε μια επίμονη μάχη υπέρ του ΝΑΙ, με την οποία συμφωνούσα στα βασικά επιχειρήματα, αλλά άγγιζε τα όρια της προπαγάνδας, μιας και δεν εξέθετε επαρκώς την αντίθετη άποψη. Η κυβέρνηση, από την άλλη πλευρά, πόνταρε στην οργή του κόσμου και στην απογοήτευσή του για τα χρόνια που πέρασαν, εκτοξεύονται ανακρίβειες και δημαγωγίες, πολώνοντας με κάθε ευκαιρία και ξεκινώντας από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Η προπαγάνδα ήταν ισόπαλα βρώμικη. Αλλά η κυβέρνηση έπεισε! Αυτό είναι δεδομένο.

Τι πιστεύω ότι συνέβη.

Πρόκειται για ένα λαό που εκπαιδεύτηκε για εκατονταετίες να πιστεύει ότι είναι ο “εκλεκτός” (παιδί του Πλάαατωνα 🎵 και του Αριστοτέληηη 🎶), ότι οι κακοί Τούρκοι και οι Γερμανοί ήταν οι μόνοι εγκληματίες της ιστορίας, ότι οι κακοί ξένοι μονίμως μας εκμεταλλεύονταν και μας καταπίεζαν, ενώ αυτός αντιστεκόταν ηρωικά λέγοντας τα ΟΧΙ του. Αυτό έχει πολλές δόσεις αλήθειας, αλλά το να το καταπιείς αμάσητο είναι πολύ αναχρονιστικό πια.

Ένας λαός που έμαθε συστηματικά να συναλλάσσεται πελατειακά με το κράτος -ακόμα και με την Ευρωπαϊκή Ένωση-,  λειτουργώντας με βάση το συναίσθημα και όχι τη λογική, λειτουργώντας με βραχύβια μνήμη κι επαναλαμβάνοντας τα ίδια λάθη, ξανά και ξανά, ακόμα κι όταν τα αναγνώριζε ο ίδιος τόσο εμφανώς. Πόσες φορές ψήφισε Ανδρέα Παπανδρέου κι έπειτα Γιώργο Παπανδρέου κι έπειτα Κώστα Καραμανλή!

Ένας λαός που εκπαιδεύτηκε να μην εμπιστεύεται το κράτος, την πολιτεία, τους νόμους. Έμαθε να είναι υπεράνω αυτών, να τους θεωρεί “άνωθεν” επιβεβλημένους, επαχθείς και ανεπιθύμητους. Θα παρκάρει στα πεζοδρόμια, θα καπνίζει στις ταβέρνες και θα πληρώνει φόρους επιλεκτικά και πάντοτε ατιμώρητα, άντε και με κάνα προστιμάκι, τακτοποίηση οφειλών, νομιμοποίηση αυθαίρετου ή περαίωση. Ταυτόχρονα ζητωκραύγαζε υπέρ του τάδε ή του δείνα πολιτικού αρχηγού/κόμματος, που του έταζε κάθε φορά κάτι νέο. Σωστή σχιζοφρένεια.

Είμαστε αυτός ο λαός.

Σε αυτό το λαό τέθηκε ένα ερώτημα, το οποίο βασίστηκε σε αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά του: τα χαρακτηριστικά του περήφανου ραγιά, αυτού που κάποια στιγμή ξυπνάει και λέει το ΟΧΙ. Αλλά και του ραγιά που θα παραμείνει για πάντα ραγιάς, ακριβώς όπως αυτή η αριστερή κυβέρνηση ακόμη αρνείται να κυβερνήσει κι έχει περάσει από την αντιπολίτευση εσωτερικού στην ευρωπαϊκή αντιπολίτευση (για πάντα διαμαρτυρόμενη, για πάντα αντιπολίτευση). Αυτό το καταλογίζω στον Αλέξη Τσίπρα.

Σε αυτό το λαό τέθηκε ένα στρεβλό ερώτημα, με έναν εντελώς βρώμικο τρόπο. Παρόλη την ατιμία του δημοψηφίσματος αυτού, ο πρωθυπουργός -αντί να το ρωτήσει ευθέως- ισχυρίσθηκε ότι το ΟΧΙ ισοδυναμεί με αύξηση της διαπραγματευτική ισχύος της χώρας και εντατικοποίηση της προσπάθειας για μια καλύτερη συμφωνία εντός της Ευρώπης και εντός της Ευρωζώνης. Αυτό το πέτυχε πια.

Μακάρι να το πετύχει και μια συμφωνία! Το εύχομαι ολόψυχα αν και εκτιμώ ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο, ενώ, στην καλύτερη περίπτωση που το καταφέρει, εξακολουθούμε να είμαστε μέσα σε μια ακραία εξαθλιωμένη οικονομία. Όποιος όμως εργάζεται μέσα στην πραγματική οικονομία, στην παραγωγή έργου, θέλει λύση ακόμη και την ύστατη στιγμή! Ακόμη και μετά την ύστατη στιγμή.

Λυπάμαι βαθύτατα όμως που δεν το επεδίωξε τίμια.

Η ανάγκη για πίστη σε κάτι άγνωστο, η ανάγκη για ελπίδα σε κάτι που θα έρθει, είναι πολύ ισχυρές στον άνθρωπο. Από ότι φαίνεται ο Έλληνας είναι ιδιαίτερα επιρρεπής σε αυτές. Θέλει να πιστέψει! Σαν το Μώλντερ στα X-Files: “I want to believe”, δεν έλεγε; Δεν υπάρχει τίποτα πιο δυνατό από την πίστη. Ασθενείς με ανίατο καρκίνο θεραπεύονται με τρόπους  που καταπλήσσουν τους γιατρούς. Συμπέρασμα: τους έσωσε η πίστη τους. Η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά.

Ο χίλιες φορές πεπλανημένος μας λαός είναι για ακόμη μία φορά έτοιμος να πιστέψει σε κάτι. Είναι τόσο έτοιμος να πιστέψει ένα πρωθυπουργό, ο οποίος μέχρι πρότινος ισχυριζόταν ανερυθρίαστα ότι θα καταργήσει τα μνημόνια με ένα νόμο και θα κάνει τις αγορές να χορεύουν στα νταούλια. Είναι έτοιμος να ξεχάσει πόσες φορές τον εξαπάτησαν και να πιστέψει μέχρι διαδηλώσεως ότι του δίνεται μια ευκαιρία για αντίσταση. Είναι τόσο ανώφελο να ασχοληθείς με αυτό το λαό, τόσο απογοητευτικό.

Εκεί που αρχίζει η πίστη τελειώνει η λογική. Κάθε συζήτηση για την οικονομία, για τις δικές μας ευθύνες απέναντι στο πολιτικό σύστημα και απέναντι στην Ευρώπη καταρρέει. Τη θέση της λογικής παίρνει το συναίσθημα, η οργή, η πίστη στο ότι είμαστε λαός περιούσιος και ο κόσμος μας χρωστάει. Για άλλη μια φορά είμαστε έτοιμοι να πάρουμε μια εντελώς λάθος απόφαση, να τη ντύσουμε με ό,τι μανδύα καταλαβαίνει ο καθένας μας και να απογοητευθούμε οικτρά στη συνέχεια. Αλλά χωρίς να φταίμε εμείς. Χωρίς να φταίει κανείς. Ίσως η ιστορία.

Υποτιθέμενοι αριστεροί συμπαρατάσσονται με ακροδεξιούς και χρυσαυγίτες για να ψηφίσουν “όχι”. Αυτό είναι η εθνική συμφιλίωση; Κατεβαίνουν σε πορείες να διαδηλώσουν κατά της δυναστικής Ευρώπης. Μήπως δεν είναι αυτή η Ευρώπη στην οποία οφείλουμε σχεδόν κάθε τι δημιουργικό και παραγωγικό τα τελευταία 30 χρόνια; Μήπως κόντρα σε αυτή την Ευρώπη που προσπαθεί να μας εκσυγχρονίσει δεν πάμε τόσα χρόνια και το παραδεχόμαστε μετά λύπης;

Βρισκόμαστε κάτω από την τρομοκρατία ενός πρωθυπουργού που απειλεί με “κατάλυση της δημοκρατίας”, κατονομάζει την αντίθετη άποψη ως αναξιοπρεπή, μας παρουσιάζει ένα κίβδηλο ερώτημα και φτάνει να πει ακόμη και ψέμματα για τις εκθέσεις του ΔΝΤ στην τηλεόραση (04/07/2015). Υποκρισία δίχως κανένα όριο. Κι όμως είμαστε έτοιμοι με χαρά να υποκύψουμε σε αυτήν.

Δεν έχω άλλα επιχειρήματα για να σας πείσω πόσο σημαντική είναι και ήταν η Ευρώπη για αυτή τη χώρα. Πόσο σημαντική είναι η Δύση για αυτή τη χώρα και η παρουσία μας σε αυτήν. Πόσο δε θα θέλαμε να επιστρέψουμε στην ανατολή, όπου ίσως ταιριάζουμε καλύτερα τελικά! Τα επιχειρήματά μου γονατίζουν μπροστά στη δύναμη της πίστης, της ελπίδας και της οργής σας. Δε μπορώ να τα αντιμετωπίσω. Υποχωρώ.

Την Κυριακή θα ψηφίσω “ναι”. Όχι γιατί θεωρώ την Ευρώπη αυτή ιδανική -καθόλου- αλλά γιατί την θεωρώ προτεραιότητα και γιατί θέλω να γίνει καλύτερη με εμάς μέσα της. Όχι γιατί θεωρώ ικανές τις προηγούμενες κυβερνήσεις -αντιθέτως- τις θεωρώ εγκληματικά ανίκανες, δεν τις ψήφισα και δε θα ψηφίσω τα κόμματά τους ποτέ στο μέλλον. Ούτε γιατί είμαι προσκυνημένος. Το 40% από εσάς ψήφιζε αυτές τις κυβερνήσεις τόσα χρόνια, όχι εγώ. Αλλά όλα αυτά θέλω να μπορώ να τα κάνω εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου!

Αυτό θα έπρεπε να είναι αδιαπραγμάτευτο και πέρα από κάθε ερμηνεία.

Δε θυμώνω με κανένα φίλο με τον οποίο διαφώνησα. Ζητώ συγνώμη για αυτό που θα πω, αλλά εκπλήσσομαι με θλίψη για την ευπιστία και την ευκολία με την οποία αφήνετε τη συναισθηματική φόρτιση να σας κυριεύσει και την πίστη να πάρει το ρόλο της λογικής. Το πιο ισχυρό επιχείρημα που άκουσα είναι “άσε να δούμε, άσε να εκφραστεί ο λαός, άσε να ακουστεί μια άλλη άποψη”. Πριν από 5 μήνες ακούστηκε η άλλη άποψη. Τώρα θα ακουστούν τα νταούλια.

Ένα δημοψήφισμα είναι μια εξαιρετική δημοκρατική στιγμή. Και θα ήταν δηλαδή μια τέτοια, αν τα ερωτήματα μπορούσαν να τεθούν διλημματικά και να απαντηθούν με ένα απλό “ναι ή όχι”. Έχουμε, στ’ αλήθεια φτάσει σε αυτό το σημείο; Να τίθενται ερωτήματα του τύπου “θέλετε ή όχι βασιλιά”; Η αποτυχία του πολιτικού συστήματός μας συμπυκνώνεται σε αυτό εδώ το δημοψήφισμα. Στο αδιέξοδο ή στην υποκρισία του αδιεξόδου. Η ανάγκη να τεθεί ένα ερώτημα τόσο απλοϊκά και τόσο διλημματικά συμπυκνώνει όλη την κρίση που διανύουμε ως χώρα.

Αυτή είναι η ντροπή μας. Το γεγονός ότι πρέπει να απαντήσουμε με ένα ναι ή με ένα όχι σε ένα ζήτημα που καθόλου δεν απαντιέται έτσι. Απόδειξη το γεγονός ότι και δυο πλευρές ισχυρίζονται ότι έχουν εξίσου ευρωπαϊκή κατεύθυνση και αντιμάχονται για το τι σημαίνει αυτό το “ναι” ή αυτό το “όχι”. Και δε μπορούν να συμφωνήσουν ούτε στο ίδιο το ερώτημα, κάτι απολύτως απαράδεκτο για ένα δημοψήφισμα. Θεωρώ ότι αυτό το ερώτημα που τέθηκε με τον τρόπο που τέθηκε ήταν πράξη ατιμίας. Αλλά δεν ήταν και η πρώτη πράξη ατιμίας που βιώσαμε τα τελευταία 40 χρόνια.

Δυστυχώς και ατυχώς όμως πρέπει να πάρουμε κάποια θέση. Πιστεύω ότι η θέση μας είναι στην Ευρώπη, και, παρ’ όλη την αηδία που αισθάνομαι για τον τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ υποστηρίζουν αυτή τη θέση, θα ψηφίσω -και σου προτείνω να ψηφίσεις κι εσύ- “ΝΑΙ”. Πες το ναι γιατί η Ελλάδα θέλουμε να είναι Ευρώπη. Αλλά πραγματικά Ευρώπη. Πες το ναι όχι για να δεχτείς με σκυφτό το κεφάλι τα πάντα στο διηνεκές. Πες το ναι για να κάνεις ένα οριστικό, αποφασιστικό και -ας μη γελιόμαστε- επώδυνο βήμα. Μετά θα έρθουν τα δύσκολα. Φρόντισε να διατηρήσεις μια κάποια μνήμη.

Ο πρωθυπουργός της χώρας μόλις ανακοίνωσε δημοψήφισμα, την επόμενη Κυριακή 05/07/2015, με θέμα την αποδοχή ή όχι των μέτρων που προτείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ, έπειτα από ομόφωνη απόφαση του υπουργικού συμβουλίου. Αυτή ευθεία μη αποδοχή των μέτρων είναι μάλλον η μοναδική και τελευταία τίμια πράξη της κυβέρνησης Τσίπρα. Επιτέλους, μετά από 5 μήνες ο πρωθυπουργός είπε ένα έστω ξεκάθαρο όχι, που θα ήθελε εξαρχής πιθανώς να εκφράσει. Αλλά η τιμιότητά του εξαντλείται αποκλειστικά και μόνο εκεί.

Επί 5 μήνες, αφότου προεκλογικά υποσχέθηκε λαγούς με πετραχήλια (Θεσσαλονίκη κλπ), έσυρε τη χώρα σε μια ασάφεια, η οποία πάγωσε την οικονομία, χωρίς να έρθει σε άμεση και ευθεία αντιπαράθεση με τους δανειστές αλλά τουλάχιστον έγκαιρα, ελπίζοντας ουτοπικά ότι αυτοί θα αλλάξουν μαγικά στάση (θυμηθείτε τα νταούλια!), βρίζοντας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επειδή τάχα κινδυνολογούν και δεν καθοδηγούν σωστά την κοινή γνώμη, ρίχνοντας όλη την ευθύνη στην άκαμπτη αδιαλλαξία των δανειστών και υποκρινόμενος μια υποτιθέμενη διαπραγμάτευση. Αν επρόκειτο να καταλήξει σε ένα τίμιο “όχι” όφειλε να το κάνει έγκαιρα.

Τώρα καλεί το λαό σε δημοψήφισμα με το ερώτημα αν δέχεται την πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ.

Αυτό μοιάζει να είναι μια αντισυνταγματική πρόταση. Δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα της Ελλάδας δημοψήφισμα με ερώτημα οικονομικού (δημοσιονομικού) περιεχομένου. Βέβαια, το ερώτημα θα τεθεί ως μείζον εθνικό ζήτημα και έτσι θα περάσει (και ίσως έτσι να είναι τελικά). Θα εξακολουθεί όμως να είναι ταυτόχρονα και βαθιά οικονομικό ερώτημα. Μάλιστα, ερώτημα που ο μέσος πολίτης αδυνατεί να εκτιμήσει και μάλιστα σε χρόνο μιας εβδομάδας. Άρα υπό κλίμα διχασμού ο λαός θα ψηφίσει μάλλον συναισθηματικά, τόσο λόγω της φόρτισης όλων αυτών των μηνών αλλά και της ουσιαστικής αδυναμίας να εκτιμήσει την παγκόσμια οικονομική κατάσταση ρεαλιστικά.

Θα είναι από τα θέματα όπου οι νομικοί δε θα βγάζουν άκρη και θα αντιδικούν για δεκαετίες, το δημοψήφισμα όμως θα γίνει τελικά και θα βγάλει κι αποτέλεσμα. Το ότι η κατάσταση έχει εκτραπεί σε αυτό το σημείο δε συνιστά καθαρή πράξη δημοκρατίας, μέσω του δημοψηφίσματος. Η δημοκρατικότητα αυτού είναι μια απλή επίφαση. Η κυβέρνηση καμώνεται ότι είχε πάρει εντολή να κάνει διαπραγμάτευση. Στην πραγματικότητα η εντολή που είχε πάρει ήταν να κρατήσει τη χώρα στην Ευρώπη και μάλιστα γρήγορα. Η διαπραγμάτευση θα ήταν ένα ενδιάμεσο στάδιο. Τώρα μεταφέρει το ερώτημα και την ευθύνη στο λαό υπό το βάρος της αδυναμίας της να χειριστεί την κατάσταση εξαρχής αποτελεσματικά. Αυτή είναι μία ακόμη μεγαλύτερη ατιμία.

Θα ήλπιζα έστω να πάρει μια σαφή θέση ως προς το τι καλεί το λαό να ψηφίσει στο δημοψήφισμα.

Τα πράγματα δείχνουν ότι η θέση της κυβέρνησης θα είναι όντως το “όχι”. Άρα, αν η απάντηση στο δημοψήφισμα είναι “ναι”, τότε είναι αδύνατον να συνεχίσουμε με την ίδια κυβέρνηση. Κι αυτό γιατί αυτή η κυβέρνηση αντιτίθεται σθεναρά στην πρόταση και άρα δε θα μπορούσαμε να περιμένουμε να την εφαρμόσει αποτελεσματικά. Επομένως, η ξεκάθαρη θέση της κυβέρνησης, αν δε θέλει να διαπράξει ακόμη μια μέγιστη ατιμία, είναι να υποσχεθεί πως, αν δεν πάρει το “όχι” θα αποχωρήσει από την εξουσία με ό,τι συνέπειες έχει αυτό (συνέχιση της διερευνητικής εντολής των προηγούμενων εκλογών κι έπειτα νέες εκλογές).

Αν εξωθήσει το λαό σε “ναι” παραμένοντας ταυτόχρονα η ίδια στην εξουσία, η ατιμία θα έχει ξεπεράσει κάθε όριο.

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι, αν η συμμετοχή των γυναικών στην τεχνολογία και στις επιχειρήσεις ήταν πιο έντονη, πιθανότατα η τεχνολογία και οι επιχειρήσεις να είχαν να κερδίσουν λίγο περισσότερη δημιουργικότητα ή λίγο περισσότερη οργανωτικότητα και αποτελεσματικότητα. Δε με ενδιαφέρει όμως αυτό! Όχι γιατί δεν χρειαζόμαστε δημιουργικότητα, οργανωτικότητα και αποτελεσματικότητα. Αλλά, αν μπει κανείς σε αυτή τη συζήτηση, είναι σαν να παραδέχεται ότι τα δύο φύλα έχουν εγγενείς διαφορές στις πνευματικές τους δυνατότητες και αυτές οι διαφορές θα έπρεπε να λαμβάνονται υπόψη στη συμπεριφορά μας απέναντί τους. Μπορεί και να έχουν διαφορές. Δεν ξέρω και δε με ενδιαφέρει. Τις ανισότητες πρέπει να εξαλείψουμε.

Θεωρώ απαράδεκτο οι γυναίκες, ή οποιαδήποτε άλλη πληθυσμιακή ομάδα έχει κάποιου είδους κοινό χαρακτηριστικό, να ομαδοποιείται κάτω από αυτό το χαρακτηριστικό και να υφίσταται διακρίσεις ή αποκλεισμούς εξαιτίας του. Φαινόμενα διακρίσεων υπήρχαν και υπάρχουν κι αν δεν τα βλέπεις αυτό συμβαίνει είτε γιατί τα πράγματα έχουν βελτιωθεί κάπως σε σχέση με το παρελθόν, είτε γιατί απλά δε συμβαίνουν δίπλα σου (αλλά συμβαίνουν παραδίπλα).

Κλεμμένο από το Instagram feed του Code it like a girl (https://instagram.com/codeitlikeagirl/).

Η αφορμή για αυτό εδώ το άρθρο στάθηκε το project Code it like a girl, μια προσπάθεια από νέες γυναίκες που έχουν καλή επαφή με τις τεχνολογίες της πληροφορικής και συγκεκριμένα την ανάπτυξη λογισμικού, με σκοπό να μεταδώσουν τις γνώσεις τους και σε άλλες γυναίκες, που δεν είχαν την ευκαιρία ή τη δυνατότητα να το κάνουν. Πολύ το συμπάθησα το project αυτό και θα το στηρίξω όσο μπορώ! Μπράβο και πάλι μπράβο στα κορίτσια.

Προέρχομαι από μια εντελώς ανδροκρατούμενη πανεπιστημιακή σχολή κι έχω συμμετάσχει σε καθαρά ανδροκρατούμενες επαγγελματικές δραστηριότητες μέσα σε μια πατριαρχική ελληνική κοινωνία. Όποιος έχει διαφορετική εντύπωση για το κοινωνικό πλαίσιο που περιγράφω πολύ θα ήθελα μου το υποστηρίξει με λογικά επιχειρήματα και υπαρκτά παραδείγματα. Ελπίζω βέβαια να μην ακούσω ότι πχ “ναι αλλά το παιδαγωγικό και η φιλοσοφική είναι γεμάτα γυναίκες”. Ναι, και οι κουζίνες. Το ίδιο και τα μπουρδέλα. Αυτό θα ήταν επιχείρημα υπέρ αυτού που ισχυρίζομαι και όχι εναντίον του.

Αλλά τι θέλω να πω:

1. Υποστηρίζοντας το Code it like a girl δέχθηκα την κριτική ότι υποστηρίζω ένα project εξίσου ρατσιστικό με αυτό στο οποίο εναντιώνεται, εφόσον απευθύνεται μόνο σε γυναίκες και άρα αποκλείει τους άντρες από τις δράσεις του. Αυτό πρέπει να είναι από τα πιο φαιδρά επιχειρήματα που έχω ακούσει. Είναι σαν να ισχυρίζεται κανείς ότι τα συσσίτια για τους φτωχούς συνιστούν ρατσισμό εναντίον των πλουσίων γιατί προσφέρονται αποκλειστικά και μόνο στους φτωχούς. Κάθε φορά που κάνουμε κάτι για να εξισορροπήσουμε μια αδικία δε μπορεί να κατηγορούμαστε ότι αδικούμε την απέναντι πλευρά, αυτήν που προκάλεσε εξαρχής την αδικία, την ανισορροπία! Κι αν δεν την προκάλεσε ευθέως και απλά την ανέχθηκε και τη διαιώνισε, δεν πειράζει, είναι το ίδιο κακό, ας μη γελιόμαστε.

2. Ακόμη, ακούστηκε το εξοργιστικό επιχείρημα ότι είναι επιλογή των γυναικών η απόστασή τους από την τεχνολογία. Ρατσισμός με μανδύα φιλελευθερισμού. Ας δοκιμάσουμε να το πούμε αυτό στις γυναίκες στα χωριά που υποχρεώθηκαν να παντρευτούν μόλις τελείωσαν το σχολείο ή σε εκείνες που δέχθηκαν το δίλημμα “πανεπιστήμιο ή γάμος”. Ας το πούμε αυτό στα κοριτσάκια που βομβαρδίζουμε καθημερινά είτε με το πρότυπο της μέλλουσας μαμάς/νοικοκυράς είτε με το πρότυπο του lifestyle πορνιδίου. Γνωρίζουν, άραγε, αυτές οι γυναίκες αν υπάρχει καν αυτό από το οποίο τις αποκλείουμε; Υπάρχει πιο αποτελεσματικός αποκλεισμός από αυτή την υποχρεωτική ανατροφή/προπαγάνδα;

3. Μου αντέτειναν ότι περιγράφω μεν γνωστά, υπαρκτά στερεότυπα αλλά τα οποία πλέον φθίνουν. Ακόμη, ότι αυτά είναι ανεξάρτητα από τις τυχόν διακρίσεις και τους αποκλεισμούς που υφίστανται οι γυναίκες στην τεχνολογία και τους επαγγελματικούς χώρους. Τα στερεότυπα αυτά, αν και σαφώς ασθενέστερα από ότι 50 χρόνια πριν, καθόλου δεν έχουν εκλείψει. Επιπλέον, δεν είναι ανεξάρτητα του φαινομένου. Κοινώς, τα στερεότυπα αυτά περιγράφουν μια πραγματικότητα η οποία πράγματι υποχρεώνει στις γυναίκες να μένουν πίσω στην τεχνολογία. Δεν είναι στερεότυπα-καρικατούρες. Είναι πραγματικότητα! Οι γυναίκες δεν απέχουν από την τεχνολογία από επιλογή αλλά από έμμεση επιβολή.

4. Η τεχνολογία είναι μία ανθρώπινη δραστηριότητα που, επειδή βασίζεται στο ανθρώπινο πνεύμα και πάθος, αποτελεί μια εξαιρετική διέξοδο για οποιονδήποτε άνθρωπο έχει υποστεί κάποιου είδους διακρίσεις. Ας μην πάμε καν στις γυναίκες. Ας θυμηθούμε, για παράδειγμα, το nerd του σχολείου, που είναι απομονωμένο από τον περίγυρό του αλλά ενδεχομένως διαπρέπει όταν ανοίγει τον υπολογιστή του ή κερδίζει σκακιστικά πρωταθλήματα και μαθηματικές ολυμπιάδες ή ιδρύει μια μελλοντική Microsoft ή μια Apple. Γι’ αυτό το λόγο οι άνθρωποι που ασχολούνται με την τεχνολογία οφείλουν να δρουν υπέρ της συμπερίληψης κάθε κοινωνικής ομάδας. Γιατί είναι μιας πρώτης τάξεως πανέμορφη ευκαιρία για να ασχοληθεί ένας άνθρωπος με κάτι παραγωγικό και δημιουργικό και κανείς δεν πρέπει να αποκλείεται από αυτήν.

5. Κι αν τελικά οι γυναίκες έχουν πράγματι να προσφέρουν κάτι διαφορετικό, είτε στην τεχνολογία, είτε στον επαγγελματικό χώρο, δε βλέπω κανένα λόγο γιατί εμείς που συμμετέχουμε εκεί θα θέλαμε να το στερηθούμε αυτό. Δεν έχει σημασία αν υπάρχει αυτό το κάτι διαφορετικό και τι είναι αυτό. Ας το μελετήσει η επιστήμη αν έχει πεδίο μελέτης. Αλλά εμείς δεν έχουμε δικαίωμα να το χρησιμοποιούμε σεξιστικά και άρα ρατσιστικά.

Τελικά, νομίζω ότι είναι υποκριτικό και υπερβολικά απλουστευτικό να θεωρούμε πως είμαστε μια ώριμη κοινωνία, που δεν έχει πλέον ανάγκη από εξισορροπητικές δράσεις ενάντια στις διακρίσεις. Αντιθέτως, η ίδια τεχνολογία βρίσκεται σε ένα τόσο υψηλό επίπεδο, όπου όλα τα εργαλεία για κάτι τέτοιο είναι ανοιχτά, προσβάσιμα και διαθέσιμα. Επομένως, οφείλουμε να στηρίζουμε αυτού του είδους τις προσπάθειες. Φυσικά όχι αποκλειστικά και μόνο αυτές. Ναι, υπάρχουν και άνθρωποι που πεινάνε. Αλλά όταν τις βλέπουμε μπροστά μας, ε, ας μην κλείνουμε τα μάτια.

Πού υπογράφω και πώς μπορώ να βοηθήσω;

Η πολιτική συντέλεια που ξεκίνησε το 2009 πλησιάζει προς μια ολοκλήρωση. Τότε, και ιδιαίτερα μετά τις απανωτές εκλογές του 2012, είχε σωστά διατυπωθεί η παρατήρηση ότι το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα θα άλλαζε δραματικά. Οι άνθρωποι δεν άλλαξαν πολύ. Ούτε αυτοί ούτε το επίπεδο παιδείας τους. Σίγουρα όμως δεν ζούμε σε μια χώρα με 36% αριστερούς ριζοσπάστες, όπως δε ζούμε και σε μια χώρα με 6% φασίστες νεοναζί. Αλλά ζούμε σε μια χώρα όπου επικρατεί τρομερή σύγχυση.

Αυτή η σύγχυση έχει συνδυαστεί σε μεγάλο βαθμό με απογοήτευση και με πάρα πολλή οργή. Επιπλέον όμως, δειλά μα φανερά  με ένα έγκυρο αίτημα για “κάτι σαν αλλαγή”. Μιλώ για τις λίγες φωνές, που  όμως δε βρίσκονται πια στο περιθώριο, και παραδέχονται ότι η χώρα τα προηγούμενα χρόνια λειτουργούσε με απίστευτη σπατάλη, το δημόσιο ήταν τεράστιο, η διαφθορά μεγάλη, η οικονομία μη παραγωγική και ανταγωνιστική. Κάτι έπρεπε να αλλάξει. Κάτι άλλαξε.

Μη με παρεξηγήσετε. Είμαι εντελώς αντίθετος στον τρόπο με τον οποίο εκτυλίχθηκαν αυτά τα 5 χρόνια (και μη σας πω για τα προηγούμενα). Πιστεύω ότι στο μνημόνιο οδηγηθήκαμε μόνοι μας, από αδέξιες πολιτικές κινήσεις, ότι τις περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις που μας επέβαλλε το μνημόνιο θα έπρεπε να τις έχουμε εφαρμόσει μόνοι μας εδώ και χρόνια με τρόπο ήπιο αλλά επιτακτικό, ότι δεν εφαρμόσαμε καν όσα θα μπορούσαμε, ότι ο Σαμαράς είναι ένας εγωίσταρος πολιτικός, θύμα της ματαιοδοξίας του, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δημαγώγησε και υποσχέθηκε αλόγιστες παροχές για να κερδίσει αυτές τις εκλογές. Δε θα ψήφιζα αυτό το ΣΥΡΙΖΑ όσο γνήσια αριστερός κι αν ισχυριζόταν ότι ήταν. Δε θα ψήφιζα αυτή τη ΝΔ, όσο κι αν φοβέριζε ότι οι αντίπαλοί της θα μας καταστρέψουν. Δε θα ψήφιζα ποτέ εκείνο το βαθύ ΠΑΣΟΚ ή κάτι που προέκυψε από αυτό. Δε θα μπορούσα να πιστέψω κανέναν εκπρόσωπο κόμματος, τον οποίο θεωρώ τμήμα του παλιού εκείνου πολιτικού σκηνικού. Αλλά πιστεύω στην ύπαρξη ρεαλιστικών λύσεων, στη μέση οδό.

Τώρα είμαστε πια μπροστά σε μια νέα κατάσταση. Κυβέρνηση θα δημιουργήσει ένα κόμμα με ξεκάθαρα αριστερούς ισχυρισμούς. Το αν θα μείνει πιστό στις υποσχέσεις του είναι μια άλλη συζήτηση. Πιστεύω, δε, ότι υπάρχει ο τρόπος να υπαναχωρήσει στις υπερβολές του με χίλιους δυο τρόπους, έτσι ώστε και να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές στην κατεύθυνση του να γίνουμε μια περισσότερο ευρωπαϊκή χώρα αλλά και χωρίς να απογοητεύσει εντελώς τους τωρινούς ψηφοφόρους του. Πιστεύω ότι θεωρητικά αυτό θα μπορούσε να το κάνει και η ΝΔ αλλά δεν το προσπάθησε καν.

Αυτό που συνέβη σήμερα, είναι η επιβεβαίωση του αιτήματος για μια αλλαγή. Αυτό έγινε με πολύ αβέβαιο και ασταθή τρόπο, κυρίως βασισμένο σε συναισθηματικά κριτήρια. Αλλά έγινε. Ένα παραδοσιακά αριστερό κόμμα (το ΠΑΣΟΚ του ’81 ήταν κεντρώο κόμμα) για πρώτη φορά φτάνει στην εξουσία. Είναι μια μοναδική ιστορική ευκαιρία να δοκιμαστεί στην εξουσία.  Όλο αυτό έγινε με τελείως στρεβλό τρόπο και μέχρι τώρα δε θα το στήριζα σε καμία περίπτωση. Όμως τώρα είμαστε εδώ. Και πρέπει να έχουμε κάποιες προσδοκίες.

Αλλά το σημαντικό είναι να έχουμε ξεκάθαρες προσδοκίες. Δηλαδή στόχους. Όχι για να ελπίζουμε μάταια ή για κάνουμε ανούσια ευχολόγια. Αλλά για να γνωρίζουμε τι επιζητούμε και να μπορούμε έπειτα να αξιολογούμε ψύχραιμα. Σε αυτή τη λογική πρέπει να συμφωνήσουμε ότι θέλουμε ένα ευρωπαϊκό, λειτουργικό κράτος, που να μην είναι εμπόδιο στην καθημερινότητα του πολίτη, και να εξασφαλίζει σε ένα αποδεκτό βαθμό τη δίκαιη κατανομή και αξιόπιστη είσπραξη της φορολογίας. Αυτό είναι το ελάχιστο που οφείλουμε να απαιτήσουμε πέρα από κάθε ιδεολογία ή κόμμα. Ένα σύγχρονο κράτος είναι απλά ό,τι λιγότερο θα έπρεπε να απαιτούμε.

Οι εκλογές του 2015 είναι οι πιο ασυνήθιστες εκλογές που έχουμε ζήσει τα τελευταία χρόνια. Το κόμμα που κυβέρνησε τα περισσότερα από τα 30 χρόνια που πέρασαν μπαίνει οριακά στη βουλή. Το κόμμα που μέχρι τώρα προπορευόταν δείχνει να ηττάται από ένα άλλο κόμμα, το οποίο ξεκίνησε ως “συνασπισμός” και, παρόλο το όνομά, του λάμβανε ποσοστά της τάξεως του 4%. Στην τρίτη θέση συναγωνίζονται ένα νεοναζιστικό κόμμα κι ένα άλλο, με ηγέτη γνωστό δημοσιογράφο δίχως κανένα πολιτικό δείγμα γραφής. Ο αχταρμάς αυτός είναι τεραστίων διαστάσεων.

Έτσι κάνουμε για άλλη μια φορά το μεγάλο λάθος. Κρίνουμε τις εκλογές με πολιτικά κριτήρια. Πίστευα πάντοτε ότι αυτό είναι τεράστιο λάθος, όχι γιατί η πολιτική είναι άνευ ουσίας, αλλά γιατί στις εκλογές καλούμαστε να επιλέξουμε αυτόν που θα επιβαρυνθεί με τη “διαχείριση” του κράτους και όχι αυτόν στον οποίον θα παραδοθεί η εξουσία. Χρειαζόμαστε καλούς διαχειριστές, όχι πολιτικούς. Αλλά φυσικά αυτή είναι μα απλοϊκή σκέψη. Εξουσία, χρήμα, διαφθορά και ανικανότητα συμμετέχουν όλα στην ίδια εξίσωση.

Όμως τα κριτήρια του εκλογικού σώματος δε θα έπρεπε να είναι “πολιτικά”. Με βάση αυτά τα κριτήρια ο δημόσιος διάλογος έχει συρρικνωθεί στο ποιο κόμμα θα συνεργαστεί με ποιο άλλο μετά τις εκλογές, αφού κανένα δε θα είναι αυτοδύναμο. Στο πώς καταφέραμε να έχουμε σοβαρές πιθανότητες η Χρυσή Αυγή να πάρει διερευνητική εντολή ή τι θα κάνουμε για να το αποφύγουμε αυτό. Τα μικρότερα κόμματα να διαγκωνίζονται ποιο είναι το καταλληλότερο για την τρίτη θέση και τα μεγάλα να αγωνίζονται να πείσουν πόσο ο αντίπαλός τους θα καταστρέψει τη χώρα περισσότερο από τα ίδια. Αυτό δεν είναι διάλογος. Είναι σύγχυση και τρομοκρατία.

Λείπει η στοιχειώδης κοινή λογική που λέει ότι πρέπει να ψηφίσουμε με κριτήρια απλά. Ναι, μπορεί να παραπλανηθούμε ή να κάνουμε λάθος. Δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος για να το αποφύγουμε αυτό. Αυτό είναι υγιές κομμάτι της δημοκρατίας. Αλλά τα κριτήρια πρέπει να είναι απλά. Είσαι χριστιανός, ορθόδοξος, οικογενειάρχης και περήφανος γι’ αυτό; Ψήφισε Αντώνη Σαμαρά στα ίσια, κι η Παναγιά μαζί σου, και σταμάτα να αναρωτιέσαι αν θα υπάρξει νέο μνημόνιο. Είσαι απογοητευμένος, άνεργος, απολυμένος και εξοργισμένος; Ψήφισε Τσίπρα στην ελπίδα για αλλαγή. Είσαι φιλελεύθερος, προοδευτικός άνθρωπος; Διάλεξε ένα κόμμα που να διαθέτει μερικά έστω αξιόλογα πρόσωπα και ψήφισέ το. Μόνο σταμάτα να ταλαντεύεσαι και να αναρωτιέσαι τι θα γίνει αν… αν μείνουμε στην Ευρώπη, αν μείνουμε στο ευρώ, αν θα πάμε στη δραχμή, αν μας καταστρέψει ο ένας ή ο άλλος, αν-αν-αν…

Αναρωτήσου τι πιστεύεις για την Ευρώπη και φίλτραρε τους μισούς υποψηφίους. Σκέψου τι πιστεύεις για τους μετανάστες, για τους γάμους των ομοφυλοφίλων, για το διαχωρισμό κράτους εκκλησίας και φίλτραρε τους μισούς από τους μισούς που απέμειναν. Για ποιους είσαι σίγουρος ότι έχουν αποδείξει την αξία ή την αναξιότητά τους; Αν τους αφαιρέσεις θα σου μείνει το ένα όγδοο. Σου φαίνεται αστεία η εις άτοπον απαγωγή; Μα η πολιτική δεν είναι μαθηματικά. Όλα είναι ρευστά και το μόνο σίγουρο είναι ότι καλείσαι να πάρεις μια θέση. Προσπάθησε να είναι όσο πιο καλή γίνεται. Πήγαινε. Ψήφισε κάτι. Όσο πιο ειλικρινά μπορείς.

(no photoshop, just youtube)