Τάκης Μπουγιούρης

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να δει κανείς ένα γεγονός. Ας δούμε την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στη θέση του προέδρου προέδρου της Νέας Δημοκρατίας. Αν τη δει κανείς από την πλευρά του ανταγωνισμού που είχε να αντιμετωπίσει (Μεϊμαράκης, Τζιτζικώστας και Γεωργιάδης) τότε μάλλον κέρδισε ο καλύτερος. Αν τη δει κανείς από την οπτική του βασικού πολιτικού αντιπάλου που θα έχει να αντιμετωπίσει από εδώ και στο εξής (Αλέξης Τσίπρας) τότε μάλλον πάλι κέρδισε ο καλύτερος. Ακόμη κι αν τη δεις από μια -έστω και χαλαρή- ιδεολογική σκοπιά^* τότε μάλλον κέρδισε εκείνος που θα στηρίξει μια φιλελεύθερη οικονομία και μια καθαρή ευρωπαϊκή πορεία στη χώρα.

Παρολαυτά δεν αισθάνομαι καθόλου χαρούμενος που κέρδισε ο “καλύτερος”, ο οποίος μάλλον θα είναι ο επόμενος -ή μεθεπόμενος- πρωθυπουργός της χώρας. Βλέπεις, από τη μια, ο πήχης που έθεσαν οι προκάτοχοί του (Γιώργος Παπανδρέου, Αντώνης Σαμαράς και Αλέξης Τσίπρας) είναι τόσο βασανιστικά χαμηλά, που σχεδόν οτιδήποτε θα ήταν καλύτερο από την ανίκανη, όλο κωλοτούμπες διακυβέρνησή τους. Από την άλλη, σιχάθηκα να ακούω για το περίφημο βιογραφικό του, των 14 (μείον 4) χρόνων εργασίας σε υψηλές θέσεις, ένα βιογραφικό που μόνο απέναντι σε αυτό του Αλέξη Τσίπρα φαντάζει αξιόλογο και που, αν δε λεγόταν Μητσοτάκης, πολύ αμφιβάλλω αν θα είχε πραγματοποιηθεί.

Αλλά το πιο θλιβερό στοιχείο αυτής της νίκης είναι η νίκη της οικογενειοκρατίας. Ο θρίαμβος του νεποτισμού. Ακόμη ένας γόνος για τη σωτηρία της πατρίδας. Η πολιτική μας ένδεια δεν ελαττώθηκε καθόλου. Επιβραβεύτηκε. Αδύναμοι να μάθουμε από τα λάθη μας, ακόμη και από τα πιο πρόσφατα και κραυγαλέα (Γιωργάκης, Κωστάκης, Αντωνάκης), τώρα χαιρόμαστε για την επικράτηση ενός άλλου γόνου που φέρει, λέει, μια ελάχιστη ελπίδα. Καλή η ελπίδα, αλλά αυτή η φτώχεια σε ανθρώπινοο πολιτικό κεφάλαιο πολύ σύντομα θα αποδειχθεί ξανά η αχίλλειος πτέρνα μας.

—

* Φιλελεύθερη οικονομία χωρίς ουσιαστικό κοινωνικό πρόσωπο, δηλαδή εξασφαλισμένα λειτουργικό κράτος, υγεία και παιδεία, δεν έχει κανένα νόημα, αλλά αυτή είναι μια άλλη, πολύη μεγάλη, συζήτηση.

Πού πήγε η σωκρατική αγάπη στην πατρίδα, η πίστη την ευνομία και την τήρηση των νόμων; Ποια άλλη ιδέα είναι περισσότερο δυτική και ευρωπαϊκή από αυτή του Σωκράτους; Που δέχεται αναντίρρητα, σχεδόν με ευχαρίστηση, τους -μοιραίους για τον ίδιο- νόμους της πατρίδας του. Δεχόμενος ταυτόχρονα, βεβαίως, ότι θα τους αντισταθεί μέσα από το ίδιο πολιτικό και πολιτισμένο πλαίσιο, που η καλή του η πατρίδα παρέχει. Δεχόμενος ότι η πολιτεία και οι νόμοι είναι κάτι μεγαλύτερο από αυτόν και, αν μπορέσει, θα τους βλετιώσει, αν όχι, θα τους υποστεί, όχι με μοιρολατρία αλλά πάντα με πάθος.

Δηλαδή, ο Σωκράτης θα εξαντλήσει μεν κάθε νόμιμο μέσο για να υπερασπιστεί εαυτόν αλλά θα δεχτεί, δε, την κάθε νόμιμη ποινή του επιβληθεί, έστω και μόνο για την υποδειγματική επίδειξη σεβασμού στους νόμους της πόλης του, της Αθήνας, έστω και για τον παραδειγματισμό των νέων, που -τραγική ειρωνεία- κατηγορήθηκε ότι διαφθείρει. Ποια άλλη ομορφότερη και μεγαλειωδέστερη ιδέα! Θα πεθάνω στη φορολόγηση, αλλά θα πέσω περήφανα, θα έλεγε ένας πατριώτης ιδιωτικοτομεάτης του σήμερα. Λέμε τώρα.

Ο Σωκράτης είναι το αποκορύφωμα του “δυτικού” ανθρώπου, αυτού στον οποίο υποτίθεται ότι έχουμε συμφωνήσει ότι θέλουμε να μοιάσουμε. Πιστεύει στην πολιτεία του, είναι υπερήφανος για αυτήν. Δε διστάζει όμως και να κατακρίνει αμετανόητα τα κακώς κείμενά της, ακόμη και όταν αυτή του η κριτική πρακτικά τον οδηγεί στο θάνατο. Για το Σωκράτη η κοινωνία και η πολιτεία είναι υπεράνω πάντων. Και αυτό είναι το κρίσιμο σημείο της σωκρατικής πολιτείας. Έχει κανείς υποχρέωση τόσο να υπερασπιστεί αυτήν μέχρι τέλους όσο και να κάνει τα πάντα για να τη βελτιώσει -επίσης μέχρι τέλους- αλλά πάντοτε εντός των πλαισίων της.

—

Εσύ ποιος από τους δύο -θα ήθελες να- είσαι; #αμείλικτα-ερωτήματα #2016

“Πρόκειται για μείζον πολιτικό ζήτημα που δε μπορούμε να αφήσουμε στα χέρια της τεχνολογίας” δήλωσε σήμερα ο Βαγγέλης ο Μεϊμαράκης, αναφερόμενος στις εκλογές της Νέας Δημοκρατίας. Ουσιαστικά πράγματι πρόκειται για μείζον πολιτικό ζήτημα, μην κοιτάτε που έχει υποτιμηθεί σε στόχο για χίλιες μύριες ειρωνείες. Αλλά, κύριε Μεϊμαράκη, δε σας επιτρέπω.

Δε σας επιτρέπω να πιάνετε στο στόμα σας την τεχνολογία και να κρίνετε αν είναι ικανή να διαχειριστεί και να φέρει εις πέρας ένα τόσο “μείζον”, όπως λέτε, πολιτικό ζήτημα. Γιατί η τεχνολογία είναι ικανότατη, κύριε Μεϊμαράκη, εσείς δεν είστε ικανοί. Ούτε να την καταλάβετε ούτε να την αξιοποιήσετε. Αλίμονο αν τα μείζονα ζητήματα τα αφήναμε στην ανθρώπινη κρίση της στιγμής, στην κρίση και την ικανότητα ανθρώπων όπως εσείς και αυτοί που εκπροσωπείτε.

Αλίμονο αν σταματούσαμε να εμπιστευόμαστε την τεχνολογία και τις διαδικασίες της. Να σταματούσαμε να εμπιστευόμαστε τις ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές, την πλοήγηση μέσω GPS σε αεροπλάνα, πλοία και διαστημόπλοια, τις ηλεκτρονικές εκλογές, την τηλεϊατρική, την επιστήμη, βρε παιδί μου. Να βάζαμε ξεματιάστρες και χαρτορίχτρες να μας κάνουν αξιόπιστες εκλογές, να προσλαμβάναμε αστρολόγους να συλλέγουν αποδείξεις και πνευματιστές να εισπράττουν φόρους. Αλίμονο!

Αυτό που είπατε σήμερα, αγαπητέ μου κύριε Μεϊμαράκη, είναι το απαύγασμα, η πεμπτουσία, η αποκρυστάλλωση της τεχνοφοβίας σε δυο λέξεις. Μπορεί να σας ξεγλίστρησε η φράση αλλά περάσατε ένα πολύ λάθος μήνυμα και δικαιώσατε το -μέχρι τώρα απλά χιουμοριστικό- εξής τρολάρισμα:

Μακάρι να ‘ξερα ποιος το σκέφτηκε πρώτος να του δώκω τα credits του.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στα δύο παρακάτω video:

1. Στρατιώτης του ISIS καλεί τους μουσουλμάνους σε τρομοκρατικές ενέργειες.

“Terrorize them!”

2. Η Τζανίν Πίρρο, πρώην δικαστής και νυν αναλυτής νομικών ζητημάτων στο FOX NEWS.

“Kill them. Kill them. Kill them.”

Απάντηση: δεν υπάρχει καμία διαφορά!

Στέκομαι με δέος και τρόμο απέναντι στα γεγονότα του Παρισιού, όχι γιατί είναι πιο φρικτά από τόσα άλλα γεγονότα που συνέβησαν και συμβαίνουν στον κόσμο μας, όχι απλά επειδή είναι “κοντά μας”, αλλά και γιατί συμβολικά θέτουν ένα σημείο καμπής για την Ευρώπη, η οποία γίνεται ολοένα και πιο συντηρητική, ολοένα και πιο μισαλλόδοξη. Βλέπω σκοταδισμό και μίσος εκατέρωθεν κι αυτός είναι ο μεγαλύτερός μου τρόμος.

Είμαστε ένας λαός που σκέφτεται με την “καρδιά” του και όχι με το μυαλό του. Ίσως αυτό το χαρακτηριστικό να είναι αυτό που μας έχει οδηγήσει στους ένδοξους ηρωισμούς του παρελθόντος, αν δηλαδή κι αυτό το παρελθόν μας δεν είναι κάτι για το οποίο εύκολα πειστήκαμε, ακριβώς εξαιτίας αυτού του ίδιου του χαρακτηριστικού: να υπερισχύει η καρδιά, το συναίσθημα, το θυμικό μας ενάντια στη λογικής μας.

Μερικά γεγονότα με τη σειρά που έγιναν:

• 1948: Τα Ηνωμένα Έθνη ορίζουν το έγκλημα της “γενοκτονίας”.
• 1951: Η “γενοκτονία” προσδιορίζεται επισήμως ως έγκλημα από τα Ηνωμένα Έθνη. (Αργότερα αυτός ο όρος υιοθετείται από το γνωστό μας Δικαστήριο της Χάγης.)
• 1994: Η Βουλή των Ελλήνων καθιερώνει την 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ποντίων. (Προσοχή, δεν ανακηρύσσει την πράξη ως “γενοκτονία”. Απλώς καθιερώνει την ημέρα μνήμης. Προφανώς θεωρεί τον όρο αυτονόητο αναφερόμενη σε αυτόν όχι αυστηρά νομικά ή επιστημονικά.)
• 1998: Η Βουλή των Ελλήνων καθιερώνει την 14η Σεπτεμβρίου ως ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. (Κι εδώ ο όρος “γενοκτονία” δε χρησιμοποιείται νομικά ή επιστημονικά και είναι να απορεί κανείς γιατί να γίνεται διένεξη μόνο για τη διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων ενώ η γενοκτονία των υπολοίπων Ελλήνων της Μικράς Ασίας να μη συνιστά ζήτημα. Προφανώς και οι δύο πράξεις είναι εγκληματικές και αποτρόπαιες, αλλά για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης ξεχωρίζουμε τη μία από την άλλη.)
• 2007: Η Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών εκδίδει ψήφισμα όπου αναγνωρίζει τη γενοκτονία των ελληνικών πληθυσμών του Πόντου μαζί με των Αρμενίων και Ασσυρίων.
• 2014: Μερικοί βουλευτές της ΝΔ ζητούν “Να αντιμετωπίζεται ως αδίκημα η άρνηση της Γενοκτονίας των χριστιανών της Ανατολής”. (Κι εδώ ο όρος χρησιμοποιείται σχεδόν με την καθομιλουμένη έννοιά του. Το αίτημα, δε, βασίζεται στην του 1994 απόφαση της Βουλής, και όχι σε κάτι άλλο.)
• 2014: Ο τωρινός υπουργός παιδείας Νίκος Φίλης γράφει στην Αυγή σχετικά με το παραπάνω αίτημα στηλιτεύοντάς το ως μικροπολιτικό και αναφέροντας σε αντιδιαστολή τις έννοιες της γενοκτονίας, της εθνοκάθαρσης αλλά και άλλες όπως η (Μικρασιατική) καταστροφή που χρησιμοποιούνται ευρέως. Φαίνεται ότι προκρίνει τον όρο “εθνοκάθαρση” έναντι της “γενοκτονίας” για την περίπτωση των Ποντίων.
• 2015: Ο Νίκος Φίλης ερωτάται αν εμμένει σε αυτό που διατύπωσε το 2014 και απαντά καταφατικά, διευκρινίζοντας ότι δεν επιθυμεί να μειώσει καθόλου τη βιαιότητα του εγκλήματος αλλά μιλώντας καθαρά επιστημονικά. (Παρατηρήστε ότι “ερωτάται”, δεν εγείρει ο ίδιος ζήτημα μόνος του!)

Μια απόπειρα αποσαφήνισης ορισμών:

• Γενοκτονία: “Genocide is the systematic elimination of all, or a significant part of, a racial, ethnic, religious, cultural or national group”.
• Εθνοκάθαρση: “Ethnic cleansing is the systematic forced removal of ethnic or religious groups from a given territory by a more powerful ethnic group, with the intent of making it ethnically homogeneous.[1] The forces applied may be various forms of forced migration (deportation, population transfer), intimidation, as well as mass murder”.

Η φτωχή λογική που διαθέτω δε μπορεί να διαχωρίσει με καθημερινούς όρους το ένα έγκλημα ως ειδεχθέστερο από το άλλο. Και τα δύο μοιάζουν εξίσου αποτρόπαια και μόνο οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικράτησαν και οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν στην εκάστοτε περίπτωση θα μπορούσαν να τα ξεχωρίσουν μεταξύ τους με όρους βιαιότητας ή βαρβαρότητας.

Παρολαυτά υπάρχει και η νομική διάσταση του θέματος:

• Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης θεωρεί τη “γενοκτονία” ως έγκλημα (crime). Προσοχή, αυτό είναι κολάσιμη πράξη. Είναι αναγνωρισμένο έγκλημα με την ποινική έννοια του όρου και μάλιστα σε διεθνές επίπεδο (τουλάχιστον σε όσες χώρες το συνυπογράφουν).
• Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης θεωρεί γενικώς την “εθνοκάθαρση” ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Με το “γενικώς” ο όρος “εθνοκάθαρση” δεν ωραιοποιείται. Απλά μπορεί να συγκεκριμενοποιείται πχ σε “γενοκτονία”. Η γενοκτονία είναι μια μορφή εθνοκάθαρσης.

Φυσικά, αδυνατώ να εκτιμήσω με τις γνώσεις που διαθέτω αν οι εγκληματικές πράξεις ενάντια στον ποντιακό ελληνισμό στις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν -με τυπική ορολογία- “γενοκτονία” ή “εθνοκάθαρση”. Δεν προσπαθώ να κάνω αυτό. Επρόκειτο οπωσδήποτε για ακραίες βαρβαρότητες. Επιπλέον, το τελευταίο που θα ήθελα να κάνω είναι το συνήγορο του κυρίου Νίκου Φίλη, με τον οποίο διαφωνώ σε πάρα πολλά.

Ο σάλος όμως που δημιουργήθηκε αυτές τις ημέρες για τις επίμαχες δηλώσεις και το χαμηλότατο επίπεδο της κριτικής που δέχθηκε δε δικαιολογείται σε καμία περίπτωση με λογικούς όρους. Για άλλη μια φορά η πλειοψηφία των πολιτικών και των ΜΜΕ αντιμετωπίζουν ένα σημαντικό θέμα με εντελώς επιφανειακό τρόπο. Απευθύνονται -με επιτυχία- στο εύκολο συναίσθημα ενός λαού που είναι έτοιμος να συγκινηθεί ή να εξοργιστεί με το παραμικρό, αρκεί να του αντιπαραβάλουν δύο λέξεις που δε γνωρίζει τη σημασία τους, όπως γενοκτονία και εθνοκάθαρση, ή να τον καλέσουν σε νέα, ηρωικά ΟΧΙ σε κίβδηλα δημοψηφίσματα.

Ο Αλέξης Τσίπρας υπόσχεται ότι θα σκίσει το μνημόνιο. Κερδίζει τις εκλογές (Γενάρης). Συγκυβερνά με ένα ακροδεξιό κόμμα, τους ΑΝΕΛ. Ζητά παράταση του προγράμματος από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την παίρνει και έρχεται σε σύγκρουση μαζί της, ενώ βεβαιώνει συνεχώς ότι μια νέα συμφωνία είναι σχεδόν έτοιμη να υπογραφεί. Καταλήγει σε μια πλήρως αποτυχημένη διαπραγμάτευση.

Προκηρύσσει δημοψήφισμα (Ιούλιος), όπου ζητά από το λαό να πει ΟΧΙ, υποσχόμενος ότι αυτό σημαίνει ναι μεν στην Ευρώπη αλλά όχι στα μνημόνια. Ο λαός πράγματι υπερψηφίζει το ΟΧΙ με 62%. Τελικά ο Αλέξης Τσίπρας συνθηκολογεί, ενάντια στο δημοψήφισμά του, συμφωνώντας το 3ο μνημόνιο, το οποίο ισχυρίζεται πως είναι καλύτερο από τα 2 πρώτα. Ταυτόχρονα έχει επιφέρει capital controls.

Το κόμμα του, ο ΣΥΡΙΖΑ, διχάζεται σε εκείνους που δέχθηκαν την παραπάνω μεταστροφή και σε αυτούς που έμειναν συνεπείς στις αρχικές θέσεις του κόμματος (Αύγουστος). Στις εκλογές που εξ αυτού ακολουθούν (Σεπτέμβρης) ο Αλέξης Τσίπρας διατηρεί περίπου τα ποσοστά του, ενώ η συνεπής μερίδα του κόμματός τους, αυτή που αποσχίστηκε, δε μπαίνει καν στη βουλή. Τώρα διακηρύσσει ότι ο λαός τον ψήφισε εκ νέου, αλλά όχι για να εφαρμόσει το νέο, δικό του, το 3ο μνημόνιο.

Αυτή η απόλυτη και βροντερή απουσία λογικής κάνει την τρίχα μου να σηκώνεται.

Υποστηρίζω ότι σε αυτές τις εκλογές, πέρα από το όποιο καθήκον μας ως πολίτες, όπως και αν αντιλαμβάνεται την έννοια του “καθήκοντος” ο καθένας μας, είναι σημαντικότερο από ποτέ, είναι κρίσιμο, να μειωθούν τα ποσοστά της αποχής. Να πάμε, δηλαδή, όσο το δυνατόν περισσότεροι από εμάς να ψηφίσουμε, να πάρουμε θέση. Φυσικά, έχει τεράστια σημασία και το ποια είναι η θέση αυτή.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια ακραία συνθήκη. Για μια ακόμη φορά είμαστε στο όριο της χρεωκοπίας, σε μια παρατεταμένη, πολυετή ύφεση, με την οικονομία σε κακά χάλια, το πολιτικό σκηνικό σε ένα απίστευτο αλαλούμ με υποτιθέμενες αριστερές κυβερνήσεις να συνεργάζονται με ακροδεξιά κόμματα, με ναζί στη βουλή, με την εμπιστοσύνη του κόσμου στην πολιτική και τους πολιτικούς να βρίσκεται στο ναδίρ, την απογοήτευση στο ζενίθ, με νέα κόμματα να ξεπετάγονται συνεχώς, παλιά να εκμηδενίζονται και όλα αυτά χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις για ελπιδοφόρο μέλλον στον ορίζοντα.

Το παραπάνω είναι μια απλή, γενικόλογη καταγραφή της κατάστασης. Δεν είναι κάποια πολιτική θέση. Είναι η διαπίστωση στην οποίο όλοι πάνω-κάτω συμφωνούν, από τη μια άκρη του πολιτικού φάσματος ως την άλλη. Φυσικά, ο τρόπος αντιμετώπισης του καθενός και οι προτεινόμενες λύσεις που δίνει ποικίλλουν πολύ.

Η ψήφος του πολίτη σε αυτή την ακραία συνθήκη πλέον έχει άλλη βαρύτητα. Τα πράγματα έχουν σοβαρέψει. Τέρμα τα δίφραγκα, που λέγανε στα παλιά τραμ. Τώρα δεν ψηφίζεις για το ποιος θα “βελτιώσει” την ποιότητα της ζωής σου ή ποιος θα διαχειριστεί καλύτερα στη λεπτομέρειά τους τα προβλήματα του τόπου. Τώρα ο πολίτης βρίσκεται μπροστά σε μεγάλα, ξεκάθαρα κι επίπονα διλήμματα. Θα ήταν πολύ προτιμότερο να ψηφίζαμε για κάτι άλλο, κάτι πιο εκλεπτυσμένο, κάτι πιο σύνθετο και, αν γινόταν, και πιο μακροπρόθεσμο. Αλλά πλέον ψηφίζουμε για πράγματα απλά, στοιχειώδη, που θα έπρεπε να έχουμε κεκτημένα -που ίσως τα είχαμε και τα απολέσαμε.

1. Η Χρυσή Αυγή
Το κερασάκι στην προεκλογική τούρτα των νεοναζί φασιστών ήταν το τηλεοπτικό σποτ με τα παιδάκια του δημοτικού να απαιτούν μισαλλόδοξα η “Ελλάδα να μείνει στους Έλληνες”. Θα πει κανείς, μα μιλάμε για κοινούς εγκληματίες, φονιάδες, το σποτ αυτό δεν είναι παρά πταίσμα. Δίκιο έχει, είναι όμως το αποκορύφωμα. Πρέπει να είναι το αποκορύφωμα! Δεν πρέπει να αφήσουμε αυτή την οργάνωση να μεγαλώσει άλλο. Αλλά όχι με βία! Έχουμε την ευκαιρία στις εκλογές αυτές να κάνουμε μια δήλωση ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα δημοκρατική και προοδευτική. Η δήλωση αυτή είναι αναγκαία. Δεν είναι πια αυτονόητη. Αυτό το χάσαμε πλέον εδώ και καιρό. Τώρα παλεύουμε πια για πράγματα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα. Ας τους στείλουμε καταρχήν έξω από τη βουλή. Αν δεν ψηφίσεις τίποτα, ίσως κάποιος άλλος ψηφίσει Χρυσή Αυγή. Δεν είναι καθόλου κομψό επιχείρημα, αλλά είμαστε σε αυτό το σημείο.

2. Ευρωπαϊκή πορεία
Πολύ έχει συζητηθεί η “Ευρωπαϊκή πορεία” της χώρας. Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πράγματι μια συμφέρουσα και πολιτική συμμαχία, αν έχει χάσει το κοινωνικό της πρόσωπο, αν η Ευρωζώνη είναι μια δίκαιη οικονομική ένωση, αν ΕΕ και ευρώ πρέπει να ταυτίζονται για την Ελλάδα και αν θα είχε νόημα η επιστροφή στη δραχμή αλλά εντός ευρωζώνης. Η άποψή μου υπέρ της ΕΕ και του ευρώ είναι ξεκάθαρη. Αλλά δε θα προσπαθήσω να σε πείσω για αυτήν, αγαπητέ αναγνώστη. Κάνε ό,τι θες, ό,τι καταλαβαίνεις. Σημαντικότερο όλων είναι να πας να ψηφίσεις, να μην απέχεις και να γνωρίζεις ότι η ψήφος σου αυτή κρίνει πλέον την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Δεν είναι μια ακόμη ενδιάμεση ψήφος. Είναι η τελευταία σε αυτό το πλαίσιο. Αποφάσισε αν το θέλεις ή όχι και μην αφήνεις τους άλλους να αποφασίσουν για εσένα.

3. Λευκή ψήφος
Θες να ψηφίσεις έστω και λευκό; Θυμίζω ότι το λευκό καταμετράται μεν αλλά δεν υπολογίζεται στα τελικά ποσοστά των κομμάτων. Δηλαδή η ψήφος στο λευκό είναι θέση. Επιδέχεται πολύ ερμηνεία αυτό αλλά είναι θέση! Δεν έχει πρακτική ουσία, αν το ποσοστό των λευκών είναι μικρό, αλλά, αν είναι μεγάλο, έχει πολιτική αξία. Μπορείς να το κάνεις. Είναι πολύ πιο τίμιο και ειλικρινές από το να απέχεις αμήχανα ή αδιάφορα.

Οπωσδήποτε, όλοι τώρα σε καλούν σε συμμετοχή, σε μη αποχή, καλώντας σε ταυτόχρονα να ψηφίσεις το κόμμα τους. Είναι άθλιο αυτό και βρίσκεσαι σε δίλημμα. Είναι θλιβερό αλλά πρέπει να αποδεχτείς πλέον ότι εκεί βρισκόμαστε, στο χαμηλό εκείνο σημείο -μη γελιέσαι έχει και πιο κάτω- να συζητούμε και να αποφασίζουμε υπό αυτές τις συνθήκες και με αυτά τα διλήμματα. Είναι τρομερή πολυτέλεια πλέον να απέχεις.

Ο Αλέξης Τσίπρας, σημείωσε δύο γιγαντιαία πολιτικά σφάλματα τη χρονιά που πέρασε. Το ένα ήταν οι ακατάσχετες υποσχέσεις πριν τις εκλογές του Γενάρη του 2015, ώστε να τις κερδίσει, και το άλλο ήταν η διαστρεβλωτική πολιτική αξιοποίηση της σημαντικότερης δημοκρατικής διαδικασίας, του δημοψηφίσματος του Ιουλίου του 2015. Αυτό το ψέμα και αυτή η στρέβλωση, είναι η παλαιότερη των παλαιών πολιτικών συμπεριφορών. Δεν είναι το νέο απλά επειδή το ισχυρίζεται ή επειδή το δείχνει η ηλικία του. “Νέο” είσαι ή δεν είσαι, σύμφωνα με τις πράξεις σου. Και οι πράξεις του δείχνουν το απολύτως αντίθετο.

Η πολιτική συνέπεια, ειδικά τώρα, όπου για την οικονομία της χώρας έχουν χαθεί σχεδόν όλα, πρέπει να είναι το μείζον κριτήριο του Έλληνα ψηφοφόρου. Ο Αλέξης Τσίπρας υπήρξε ένας λαοπλάνος, τακτικιστής πρωθυπουργός σε βαθμό που να θυμίζει Ανδρέα Παπανδρέου του 1981. Ήταν το αποκορύφωμα του παλαιοκομματισμού. Δε λέω, άδικο το γεγονός ότι αυτό που συνέβη στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ σε διάρκεια 40 χρόνων σε αυτόν συνέβη μέσα σε 7 μήνες. Αλλά το επιδίωξε με μανία.

Ίσως να μην υπάρχει μέλλον στη χώρα όπως τη φανταζόμαστε, δηλαδή εντός Ευρώπης και εντός ευρωζώνης. Και, ναι, η Ευρώπη και η ευρωζώνη δεν είναι μονόδρομος. Ναι, υπάρχουν και άλλοι δρόμοι, που μπορούν να είναι δρόμοι δημιουργικοί και παραγωγικοί. Οπωσδήποτε δε θα τους προτιμούσα, αλλά υπάρχουν κι αν τους ακολουθούσαμε, πάλι εκεί θα αγωνιζόμουν να είμαι δημιουργικός και παραγωγικός για εμένα και για τη χώρα μου.

Αλλά, επιτέλους, πρέπει να τραβήξουμε μια γραμμή και να ορίσουμε τι είναι “νέο” και τι είναι “παλιό”, ώστε να δώσουμε μια ευκαιρία στο νέο, εφόσον απορρίπτουμε το παλιό ως αποτυχημένο. Νέο, λοιπόν, είναι το συνεπές (θα πω και το ηθικό, αλλά αυτή είναι μια πολύ πιο πολύπλοκη έννοια για να καταφέρω να αναλύσω συστηματικά). Νέο είναι αυτό που τηρεί τις υποσχέσεις του. Ετούτο είναι που λείπει από την ελληνική πολιτική σκηνή της Μεταπολίτευσης, τόσο από την πλευρά των πολιτικών όσο και από την πλευρά των ψηφοφόρων. Λείπει η συνέπεια και περισσεύει η αμετροέπεια.

Υπό αυτή την έννοια, μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι συστήνω να ψηφίσετε Ένωση Κεντρώων, ΚΚΕ και ΧΑ, μιας και αναντίρρητα η ρητορική τους είναι σταθερή και, θα έλεγε κανείς, και συνεπής. Εντάξει, εδώ είναι το σημείο όπου βάζετε κι εσείς λιγάκι το μυαλό σας να δουλέψει. Μέγιστη προτεραιότητα όμως στα κριτήριά σας, προτείνω να δώσετε στη συνέπεια.

Χαρακτηριστικό, γλαφυρό μα και -κατά τη γνώμη μου- καλοφτιαγμένο από άποψη μάρκετινγκ τσιτάτο, καίτοι ολοσχερώς αποτυχημένο, εκ του αποτελέσματος, προερχόμενο από το μακρινό 1992. Χρονικά συμπίπτει με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, λίγο μετά τη μη ανάληψη της ολυμπιάδας του 1996 μα και κάμποσο πιο πριν από την οικονομική και νομισματική ένωση με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρόβλημα είχε εντοπιστεί ήδη τότε, έγκαιρα, θα περίμενε κανείς.

Τα τηλεοπτικά σποτ που το συνόδευαν φαντάζουν πλέον λιγάκι γραφικά:

Πόσο αληθινό και μεγάλο πρόβλημα όμως είναι αυτό της φοροδιαφυγής! Χρειάστηκε να καταφύγουμε σε τηλεοπτικές διαφημίσεις, που να μας προτρέπουν να κάνουμε το αυτονόητο, δηλαδή να κόβουμε και να ζητάμε αποδείξεις,  να αποδίδουμε στο κράτος αυτό που έχει ανάγκη, έτσι ώστε να κάνει σωστά τη δουλειά του. Ξέρω, θα πει κανείς, “μα το κράτος δεν κάνει σωστά τη δουλειά του”.

Πόσο ευρέως διαδεδομένη και παγιωμένη, ταυτόχρονα, είναι η άρρωστη και φαύλη αντίληψη ότι, εφόσον το κράτος δεν κάνει σωστά τη δουλειά του, πρακτικά μας κλέβει, άρα δικαιολογούμαστε κι εμείς να κλέβουμε το κράτος με τη σειρά μας. Έτσι τόσο απλά, όχι μόνο τώρα, αλλά από τα περασμένα χρόνια της ευμάρειας, ο νεοέλληνας λήστευε το κράτος κι αντίστοιχα το κράτος δια των εκπροσώπων του λήστευε το νεοέλληνα. Οι δυο τους διαγκωνίζονταν να “φάνε” ο καθένας ό,τι και όσο μπορούσε. Εντωματαξύ, τα μνημόνια πλησίαζαν αργά αλλά σταθερά. Και ήρθαν.

Πόσο επίκαιρο, λοιπόν, εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να είναι αυτό το γραφικό σύνθημα: “Αγαπάς την Ελλάδα; Απόδειξη!”. Μέχρι πρόσφατα προσπαθούσα να παρακολουθήσω τα μεγέθη της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα. Είναι τεράστια. Δεν είναι απλά μεγάλα. Είναι ασύλληπτα γιγαντιαία! Πολλά πράγματα ίσως ήταν διαφορετικά αν και μόνον αν πληρώναμε τους φόρους μας!

Μη ρωτάς λοιπόν τι μπορεί να κάνει η πατρίδα σου για εσένα, που έλεγε κι ο Κέννεντης, ρώτα τι μπορείς να κάνεις εσύ για την πατρίδα σου. Ε, να τι μπορείς να κάνεις: ζήτα απόδειξη, πλήρωσε ΦΠΑ, μη φοροδιαφεύγεις. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει αύριο, χωρίς μεταρρυθμίσεις, χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές, από τη μια μέρα στην άλλη. Αυτός είναι ο μοντέρνος πατριωτισμός. Όχι ο εθνικισμός, όχι η αρχαιολάγνα ψωροπερηφάνεια, όχι η μανία με τα ΟΧΙ και τις επαναστάσεις. Πατριωτισμός είναι να στέκεσαι τίμιος, νομικά και ηθικά, απέναντι στο κράτος σου.

Πατριωτισμός είναι να κόβεις αποδείξεις, να ζητάς αποδείξεις, να επιχειρείς μέσα στη χώρα σου, να διατηρείς την εταιρεία σου μέσα στη χώρα σου, να καταθέτεις τα χρήματά σου στις τράπεζες της χώρας σου. Πατριωτισμός είναι να πληρώνεις φόρους και εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία. Οι νόμοι της χώρας δεν είναι α λα καρτ. Οφείλεις να τους τηρείς. Αυτό είναι πατριωτισμός.

Το ξέρω ότι η Κύπρος και η Βουλγαρία είναι πιο φτηνές κι οι καλοθελητές είναι όλοι εκεί για σε βοηθήσουν. Το ξέρω ότι -πιθανώς- ο Τσοχατζόπουλος και πολλοί άλλοι κατασπατάλησαν ή καταχράστηκαν τον πλούτο της χώρας. Έχεις απόλυτο δίκιο αλλά μην τα συγχέεις. Κάνε το χρέος σου κι έπειτα έχε όσες απαιτήσεις θες και κάνε όση κριτική αντέχεις. Πλήρωνε τους φόρους σου κι έπειτα ζήτα απαίτησε διαφάνεια, πόθεν έσχες, αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς. Δε λέω ότι πρέπει να κάνεις το πρώτο για να αποκτήσεις δικαίωμα να κάνεις και το δεύτερο, αλλά ότι το δεύτερο δεν έχει κανένα νόημα χωρίς το πρώτο.

Η παρούσα κυβέρνηση είναι ένα αλλοπρόσαλλο, σουρεαλιστικό αλαλούμ. Πρόκειται για μια μεταπολιτευτική τερατογένεση, που κατάφερε σε 6 μήνες να ανατρέψει ό,τι κι αν -έστω και θεωρητικά- πρέσβευε ή ισχυριζόταν. Είπε άθλια ψεύδη, υπαναχώρησε στις αρχές της, διέλυσε τα απομεινάρια της οικονομίας, εξευτέλισε δημοκρατικούς θεσμούς. Αυτό όμως είναι ένα άλλο θέμα. Η δουλειά μου και η δουλειά σου είναι να είμαστε τίμιοι πολίτες, όχι κλέφτες, κι έπειτα να κρίνουμε την κυβέρνησή μας αυστηρά και με τη συνείδηση καθαρή.

Πού είναι το κράτος;

Δεν υπάρχει κράτος!

Δε θα κάνουμε ποτέ κράτος!

Ζιμπάμπουε είμαστε!

Ψωροκώσταινα!

Μπανανία!

Σας θυμίζουν κάτι τα παραπάνω; Μήπως είναι ατάκες που έχουν έρθει στα χείλη όλων μας κατά καιρούς, καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα δυσλειτουργικό, αναποτελεσματικό, πελατειακό και διεφθαρμένο κράτος; Αυτές οι  ατάκες είναι σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένες. Ίσως είναι, δε, το μόνο σημείο σύγκλισης όλων των Ελλήνων πολιτών (και πολιτικών), ανεξαρτήτως καταγωγής ή ιδεολογίας: “Δεν υπάρχει κράτος!”.

Η αλήθεια είναι ότι και υπάρχει κράτος και δεν υπάρχει. Δηλαδή, κάποιο κράτος υπάρχει και όλο και κάπου/κάπως βελτιώνεται με τα χρόνια, ευθυγραμμίζεται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, εκσυγχρονίζεται αργά. Αλλά οπωσδήποτε, η λειτουργία του έχει τρομερές ελλείψεις, στέκεται εμπόδιο στη ζωή του πολίτη και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.

Φυσικά, αυτό το κράτος είναι ένα κράτος μιας κοινωνίας ανθρώπων. Αποτελείται από ανθρώπους: τους Νεοέλληνες. Ανθρώπους… ιδιαίτερους… που αρνούνται να πληρώσουν τους φόρους τους, αρνούνται να κόβουν αποδείξεις, χτίζουν αυθαίρετα, μετά τα νομιμοποιούν, περνούν τα φανάρια με κόκκινο, παρκάρουν στα πεζοδρόμια, ει δυνατόν πάνω σε διαβάσεις αναπήρων, καπνίζουν μέσα σε κλειστούς χώρους και άλλα πολλά παρόμοια ιλαροτραγικά. Πρόκειται για μια κοινωνία ανθρώπων που δε φέρεται ως οργανωμένη κοινωνία με κοινούς στόχους, με μέλη εγωιστές, ατομιστές. Ένα σύνολο που τελικά δε λειτουργεί πρακτικά ως κοινωνία.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδήγησαν στο φαινόμενο αυτό, αλλά η παραδοχή της αλήθειας αυτού είναι σχεδόν καθολική. Κανείς Έλληνας πολίτης δεν είναι ικανοποιημένος από το ελληνικό κράτος! Μάλιστα, είναι ιδιαίτερα απογοητευμένος και του επιρρίπτει παραδοσιακά και με συνέπεια τις ευθύνες για το μεγαλύτερο μέρος των δεινών που υποφέρει.

Η έχθρα, βέβαια, του Έλληνα για το κράτος, την “έξωθεν” επιβεβλημένη εξουσία, είναι πολύ παλιά. Τουρκοκρατία, βασιλεία, κατοχή, ξανά βασιλεία, δικτατορία. Η ιστορία του Έλληνα είναι συνυφασμένη με την καταπίεση και την επιβολή, με φωτεινές χαραμάδες ηρωικής αντίστασης ενδιάμεσα. Έχει βαθιά μέσα του το αίσθημα του ραγιά, που θα μείνει για πάντα ραγιάς, για πάντα παραπονεμένος, ανίκανος να συνέλθει γιατί δεν του το επιτρέπουν, που δε θα φταίει ο ίδιος ποτέ για τίποτα και θα απαιτεί τα πάντα, στο όνομα των ένδοξων προγόνων της αρχαιότητας, της επανάστασης του ’21 και του ΌΧΙ του ’40.

Είναι ένα αίσθημα που διαδίδεται με την παράδοση και όχι με το DNA. Είναι ένα αίσθημα με το οποίο ο Έλληνας γαλουχείται από μωρό. Ο Έλληνας, όταν ακούει “κράτος” και “εξουσία”, σαν το σκυλί του Παβλόφ, αισθάνεται ενστικτωδώς κι αυτόματα μια απέχθεια. Μόνο που από το 1974 κι έπειτα, ευτυχώς, η κοινοβουλευτική δημοκρατία έχει εγκαθιδρυθεί οριστικά. Ελαττωματική, αλλά δεδομένη.

Με αυτό τον τρόπο συμπεριφέρθηκε το πολιτικό σύστημα των τελευταίων 40 ετών απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλο το πολιτικό σύστημα που κυβέρνησε και συχνά κι αυτό που δεν κυβέρνησε! Σαν αυτή να  ήταν ένα αυστηρό και κακόβουλο κράτος, το οποίο έχει υποχρεώσεις απέναντί μας αλλά εμείς δεν έχουμε ευθύνες απέναντί του. Ήταν ακόμη ένας μικροπρεπής, νεοελληνικός εγωισμός. Φερθήκαμε στην ευρωπαϊκή κοινωνία όπως φερόμαστε και μεταξύ μας, στην ελληνική κοινωνία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να ξεχνά κανείς τις ελλείψεις και τα προβλήματά της, αποτέλεσε τη βασική πηγή των χρημάτων της οικονομικής ανάπτυξης που βιώσαμε τα προηγούμενα χρόνια και τη βασική κατευθυντήρια γραμμή της νομοθεσίας μας. Πολλοί πήραν μέρος στο μεγάλο πάρτι και ακόμη περισσότεροι πήραν μέρος σε διάφορα μικρότερα πάρτι. Ίσως όχι όλοι, αλλά ο μέσος όρος κάνει τη διαφορά.

Τώρα, έχουμε την εντύπωση ότι πληρώνουμε το λογαριασμό. Δεν πληρώνουμε κανένα λογαριασμό. Δεν υπάρχει κάποιος λογαριασμός που να αποπληρώνεται σιγά-σιγά. Δεν πρόκειται για κάποιου είδους τιμωρία. Υποτίθεται ότι θα ήταν μια προσπάθεια να οικοδομηθεί μια υγιής και παραγωγική οικονομία. Έκανε τα λάθη της η Ευρώπη και το ΔΝΤ και κάναμε κι εμείς ό,τι περνούσε από το χέρι μας για να μη διορθώσουμε τίποτα. Τώρα βλέπουμε την αντίδραση της Ευρώπης σε ένα άθλιο πολιτικό σύστημα που έχει χάσει την αξιοπιστία του. Βάρβαρη αντίδραση, το παραδέχεται ο καθένας. Όμως αυτό το πολιτικό σύστημα είναι που τιμωρούν οι Ευρωπαίοι κι εμείς οι πολίτες που το αναδεικνύουν και το στηρίζουν είμαστε υπεύθυνοι για αυτό. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να το ανεχθούμε αυτό. Υπάρχει και άλλη οδός. Αλλά πρέπει επιτέλους να επιλέξουμε.

πολίτης # κράτος # ευρώπη … δεν το έχουμε πάρει πρέφα ακόμα