Τον Ιούνιο που μας πέρασε είχε κυκλοφορήσει ένα fake news που ισχυριζόταν ότι η ΠΓΔΜ είχε προμηθευτεί διαβατήρια στα οποία η χώρα αναφερόταν “Βόρεια Μακεδονία”. Το νέο ήταν πέρα για πέρα fake, όπως ξέρουμε πλέον σήμερα, αν και περιείχε εξόφθαλμα σφάλματα, όπως πχ την αναφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση πάνω στο επίμαχο διαβατήριο. Και ο τελευταίος συνωμοσιολάγνος δε θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η ΠΓΔΜ αυτοανακηρύχθηκε μέλος της ΕΕ προκαταβολικά.
Τις τελευταίες ημέρες το νέο κυκλοφορεί ανασκευασμένο, με τη διαφορά ότι ο ισχυρισμός λέει πως η ΠΓΔΜ προμηθεύτηκε διαβατήρια που αναγράφουν “Δημοκρατία της Μακεδονίας”, κόντρα στη συμφωνία των Πρεσπών και το όνομα “Βόρεια Μακεδονία. Έτσι αποδεικνύεται τάχα η κακοπιστία των γειτόνων μας, ο αλυτρωτισμός τους κλπ κλπ κλπ.
Το πρώτο κακό του ανασκευασμένου νέου είναι ότι καταρχάς, ως τίτλος, αναφέρει κάτι που μοιάζει με γεγονός. Πχ στην Καθημερινή ο τίτλος είναι “Η ΠΓΔΜ προμηθεύτηκε 240.000 διαβατήρια που αναγράφουν Δημοκρατία της Μακεδονίας“. Προσοχή, ο τίτλος μιλάει για ένα γεγονός, όχι για κάτι αμφισβητήσιμο, όχι για κάποια φήμη. Όμως το πραγματικό νέο είναι ότι “το σκοπιανό κανάλι Alfa TV μετέδωσε χθες το βράδυ την είδηση ότι η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ προχώρησε στην αγορά 240.000 διαβατηρίων, στα οποία αναγράφεται στο εξώφυλλο η ονομασία “Δημοκρατία της Μακεδονίας” (αυτό το απόσπασμα υπάρχει ευτυχώς μέσα στο άρθρο, για όσους κάνουν τον κόπο να μη μείνουν στους τίτλους – λίγοι!). Το άρθρο έχει φωτογραφίες και βίντεο από το νέο διαβατήριο κι απ’ όλα. Στην πραγματικότητα δεν είναι παρά χύμα αναμετάδοση μιας μη εξακριβωμένης είδησης.
Αν ήθελε κανείς να την αναμεταδώσει, έστω για οποιοδήποτε σοβαρό λόγο, ας πούμε για να μη μείνει εκτός επικαιρότητας, θα μπορούσε να κάνει αυτό που έκανε το Liberal, το οποίο τη δημοσίευσε ως ερώτημα “Θα εκδίδει το υπουργείο Εσωτερικών διαβατήρια με το Δημοκρατία της Μακεδονίας;”. Αυτό τουλάχιστον είναι μια τίμια αναμετάδοση του θέματος. Ένας σοβαρός δημοσιογράφος θα όφειλε να μυριστεί το περίεργο της υπόθεσης και να γνωρίζει ότι το θέμα έχει εμφανιστεί ξανά στο πρόσφατο παρελθόν ως fake. Κι αν δεν το γνώριζε, ένα Google search και μόνο θα ήταν αρκετό! Η διασταύρωση της πληροφορίας είναι από τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις ενός δημοσιογράφου.
Το δεύτερο κακό του ανασκευασμένου νέου είναι ότι τελικά ήταν κι αυτό… fake. Σήμερα η Καθημερινή, χωρίς να διορθώνει το προηγούμενο άρθρο της, δημοσιεύει ένα νέο το οποίο διευκρινίζει πως τελικά δεν επρόκειτο για διαβατήρια αλλά “Έντυπα […] που αναγράφουν Δημοκρατία της Μακεδονίας“. Θετική η νέα δημοσίευση αλλά εντωμεταξύ παραμένει εκεί στη θέση της η παλιά, χωρίς καμία διόρθωση ή παραπομπή έστω σε διόρθωση.
Φυσικά δεν ήταν μόνο η Καθημερινή που αναμετέδωσε το σχετικό νέο. Ορίστε και Τα Νέα “ΠΓΔΜ : Προμήθεια 240.000 διαβατηρίων με την ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας” και το CNN Greece “πΓΔΜ: Αγορά 240.000 διαβατηρίων με την ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας“. Εντωμεταξύ δεκάδες ηλεκτρονικές φυλλάδες έκαναν το ίδιο πολύ πιο άγαρμπα. Αλλά αυτές μαθαίνουμε σιγά-σιγά να τις αναγνωρίζουμε και να τις φιλτράρουμε. Στέκομαι στην Καθημερινή γιατί, κατά τα άλλα, δεν πρόκειται για μια φυλλάδα αναμετάδοσης. Πρόκειται για έναν ολόκληρο δημοσιογραφικό οργανισμό με τηλεόραση και ραδιόφωνο, που προσωπικά επιλέγω συχνά, και από τον οποίο απαιτώ πολύ περισσότερα, ευαισθησία σε τέτοια θέματα και σοβαρότητα.
Το ζήτημα των fake news είναι πολύ σημαντικό στην εποχή μας όπου η επικοινωνία και η ενημέρωση γίνονται ολοένα και περισσότερο μέσω διαδικτύου ενώ ο κόσμος καταναλώνει πληροφορία γρήγορα, απρόσεκτα κι αχόρταγα. Οι μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί οφείλουν να είναι πρωτεργάτες της μάχης ενάντια στα fake news και να παίρνουν τις ηλεκτρονικές τους εκδόσεις στα σοβαρά, όπως -ελπίζω ότι κάνουν- και με τις έντυπες. Το περιεχόμενο μιας ιστοσελίδας μπορεί να διαδοθεί στο χρόνο και στο χώρο πολύ περισσότερο από το περιεχόμενο μιας εφημερίδας και έτσι να κάνει πολλαπλάσιο κακό.
εκτύπωση Κατηγορίες: fake news, διαδίκτυο, τεχνολογία | rss 2.0 | trackback