Τάκης Μπουγιούρης

Πολλά έχουν ειπωθεί για την έννοια του κοινωνικού συμβολαίου ανά τους αιώνες. Και υπάρχουν πολλών ειδών κοινωνικά συμβόλαια, άλλα πιο φιλελεύθερα και άλλα πιο καταπιεστικά. Είναι όμως η ιδέα του κοινωνικού συμβολαίου θεμελιωδώς καταπιεστική; Καταρχήν θα πω ότι είναι αναπόφευκτη.

Ο άνθρωπος είναι ζώο κοινωνικό και αυτό στη σύγχρονη κοινωνία έχει λάβει διαστάσεις ιλιγγιώδεις. Σχεδόν το παραμικρό που κάνουμε προϋποθέτει για να λειτουργήσει τη συνεργασία ενός απίστευτα μεγάλου αριθμού ανθρώπων οργανωμένων σε ομάδες, εταιρείες, έθνη, κοκ. Από το κινητό μας και το νερό που τρέχει στις βρύσες μας, μέχρι την ιατρική μας περίθαλψη και την εκπαίδευσή μας. Βήμα δεν κάνουμε χωρίς να έχουν συνεργαστεί άμεσα ή έμμεσα χιλιάδες άνθρωπου. Και έχουν συνεργαστεί με επιτυχία. Είναι αυτή οργάνωση καταπιεστική;

Τεχνικά, ναι. Η απόλυτη ελευθερία του ανθρώπου έχει μπει σε όρια από τη στιγμή της γέννησής του. Και είναι όρια που δεν επέλεξε και δεν διαπραγματεύτηκε. Γεννήθηκε σε μια κοινωνία και αυτό είναι προϊόν τύχης. Όμως η εναλλακτική θα ήταν κάτι ζοφερά δυστοπικό, δεν το διανοούμαστε καν και αυτό είναι φυσιολογικό. Δε μπορεί καν να ενηλικιωθεί ένα ανθρώπινο ον μόνο του. Κι ακόμη κι αν το κάνει -δεν ξέρω πώς, μεγαλώνοντας από κάποια φιλάνθρωπη λύκαινα ή αίγα- το δυναμικό του θα είναι απίστευρα περιορισμένο.

Επαγωγικά λοιπόν, ξεκινώντας από την απλή επιβίωση ενός βρέφους μέχρι την ενηλικίωσή του και τη διαγωγή ενός πλήρους βίου, θα έλεγα ότι η οργάνωση σε κοινωνίες είναι αναπόφευκτη. Αυτό που είναι υπό συζήτηση και συνεχή εξέλιξη είναι η έκταση των περιορισμών που οι κοινωνίες μας θέτουν αλλά και τα μέσα που μας δίνουν για να αξιοποιήσουμε το δυναμικό μας και να επεκτείνουμε την ελευθερία μας. Για παράδειγμα, είμαστε πιο ελεύθεροι όταν έχουμε εκπαιδευτεί σε κάτι χρήσιμο και μπορούμε με αυτό να είμαστε δημιουργικοί. Ειναι κάτι που ο απόλυτα μονήρης βίος δε μπορεί να μας παρέχει.

Image credit: “V Bar V Heritage Site” by Coconino NF Photography is marked with Public Domain Mark 1.0. To view the terms, visit https://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/?ref=openverse.

Ο Κώστας Σημίτης ήταν μια ασυνέχεια στην ελληνική πολιτική σκηνή. Μια μάλλον επιτυχημένη ασυνέχεια ανάμεσα στη διαδοχή Καραμανλήδων, Παπανδρέηδων και Μητσοτάκηδων. Υπήρχε και η ασυνέχεια Τσίπρα, αλλά ας μην τη σχολιάσουμε καλύτερα και οι θητείες των μνημονίων πριν από αυτόν, αλλά ήταν όλες σύντομες και πάνω-κάτω ειδικού σκοπού.

Ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ το 1996, μετά το θάνατο του ιδρυτή του και αγαπημένου του λαού Ανδρέα Παπανδρέου, έπειτα από μια περίοδο αρκετών εναλλαγών εξουσίας και πολιτικής αναταραχής (1989-1990-1993-1996). Μια δύσκολη αλλά και πολλά υποσχόμενη περίοδο.

Θα μείνει στην ιστορία για μια σειρά επιτευγμάτων και έργων, όπως η είσοδος της Ελλάδας στην ΟΝΕ και το ευρώ, η είσοδος της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, το μετρό και το τραμ της Αθήνας, η γέφυρα Ρίο-Αντίρριο, το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, η Αττική Οδός, η Εγνατία, η αφαίρεση του θρησκεύματος από τις ταυτότητες (μάλιστα εν μέσω τεράστιων αντιδράσεων και συγκρούσεων), οι ανεξάρτητες αρχές, τα ΚΕΠ.

Η λίστα είναι ιλιγγιώδης και έχει ονόματα και παραδοτέα συγκεκριμένα και πασίγνωστα, ταοποία  θεωρούμε σήμερα δεδομένα, αυτονόητα και απαραίτητα. Η ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας χωρίζεται στο πριν και μετά από αυτά. Δε μπορούμε να φανταστούμε τη χώρα σήμερα χωρίς αυτά. Η γενιά μου πιστεύω χρωστάει σε αυτή τη λίστα τόσο τη χώρα της κάποιας ευημερίας στην οποία έζησε μέχρι το 2010, όσο και την ιδέα για το πού μπορεί αυτή η χώρα να φτάσει και ποια είναι η χώρα που θέλαμε. Η γκρίνια που “δε γίναμε Ευρώπη” είναι ακριβώς επειδή κάτι τέτοιες λίστες μας κάνουν να πιστεύουμε ότι ίσως ήταν και εφικτό.

Έμεινε στην ιστορία ως εργατικός διαχειριστής και γραφειοκράτης, όχι λαϊκιστής, ως επίμονος άνθρωπος, ως μετριοπαθής, ως πολιτικός των στόχων και του ρεαλισμού. Καθόλου στερεοτυπικά ελληνικά χαρακτηριστικά όλα αυτά! Ήταν σχεδόν ένας αντι-ήρωας χωρίς χάρισμα ηγέτη και προσωπική γοητεία που να τον κάνουν λαοφιλή. Μια ασυνέχεια.

Ταυτόχρονα και ακριβώς για αυτά του τα χαρακτηριστικά λοιδορήθηκε όσο λίγοι. Ο λογιστάκος, ο καθηγητάκος (ήταν και καθηγητής πανεπιστημίου), ο τάπερμαν (ήταν μικροκαμωμένος), ο αρχιερέας διαφθοράς (για το χρηματιστήριο), για τα σαρδάμ που έκανε και τις λέξεις που μάσαγε (μιλούσε πράγματι κάπως αδέξια), για τις ελιές στο πρόσωπό του, ο κινέζος. Περίεργο μέτρο έχουμε, θα έλεγε κανείς.

Και βέβαια η σφοδρότερη κριτική εναντίον του είναι ότι δεν κατάφερε τα πάντα. Δεν άλλαξε το ασφαλιστικό (η αλήθεια είναι ότι δεν τον άφησαν, θα τον έτρωγαν ζωντανό), αν και ήταν ο μόνος που το άγγιξε και το επεσήμανε ως γάγγραινα (που ακόμη και σήμερα σαπίζει). Στα χρόνια του συνέβη το σκάνδαλο του χρηματιστηρίου (λες και δεν υπάρχουμε κι εμείς που δεν παρασυρθήκαμε σαν παιδάκια από τη βία του εύκολου πλουτισμού) που το χρεώθηκε, ίσως και σωστά σε ένα βαθμό.

Προσωπικά θα πρόσθετα στο παραπάνω κυτίο παραπόνων μόνο έναν κάποιο ιδεολογικό μανιχαϊσμό στη ρητορική δεξιάς/αριστεράς, προοδευτικής/συντηρητικής παράταξη. Μια εύκολη αντίστιξη που θα έπρεπε να ανήκει στο παρελθόν και τη διαιώνισε. Κάνοντας όμως στην πράξη συμβιβασμούς για να πετύχει τους καθαρούς στόχους που έθετε.

Μπορεί κανείς να τον κατηγορήσει για μια ψευδή αίσθηση υπερανάπτυξης κατά την περίοδο των δύο θητειών του ως πρωθυπουργός. Όμως μήπως δεν υπήρξε αυτή η ανάπτυξη; Μήπως δική του ευθύνη ήταν η αλόγιστη διακυβέρνηση που ακολούθησε και οδήγησε στη χρεοκοπία; Μήπως αυτή η ανάπτυξη δεν αποθήκευσε και το απαραίτητο λίπος και δημιούργησε την απαραίτητη σταθερότητα για να ξεπεραστεί χωρίς πολύ χειρότερες συνέπειες η κρίση; Θα θέλαμε να φανταστούμε την κρίση εκτός Ευρωζώνης; Όχι.

Ακριβώς για το γεγονός, λοιπόν, ότι η χώρα είναι πρακτικά μια άλλη χώρα πριν και μετά τη διακυβέρνησή του θα τον κατηγοριοποιούσα επιδραστικά στο τρίπτυχο Βενιζέλος – Καραμανλής – Σημίτης. Και θα θυμάμαι ότι ο Έλληνας αγάπησε να μισεί αυτόν που δεν χώρεσε στο κακό του στερεότυπο. Αγάπησε να τον μισεί και να τον κοροϊδεύει φτηνά, όμως όταν ήταν να αποφασίσει ποιος θα του κάνει τη δουλειά, την ανέθετε σε αυτόν.

• Κώστας Σημίτης – Βιογραφία
• Κώστας Σημίτης: Τα επιτεύγματα και οι θέσεις του
• Κώστας Σημίτης: Το φιλμ της κυβερνητικής θητείας του – Από τα Ιμια στην ΟΝΕ και τα μεγάλα έργα
• Κώστας Σημίτης: Ένα αφιέρωμα στη ζωή και την παρακαταθήκη του από το ΕΡΤΝews
• Κώστας Σημίτης (1936-2025): «Στις αλλαγές προχωράς με συναινέσεις, κόντρα στο ρεύμα»
• Κώστας Σημίτης 1936 – 2025: Η διαδρομή, η δράση και η ζωή του σε σπάνιες εικόνες

Image credit: “Konstantinos Simitis” by boellstiftung is licensed under CC BY-SA 2.0. To view a copy of this license, visit https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/?ref=openverse.

Είμαι άθεος αυτού του είδους:

1. Δεν ξέρω τι πάει να πει θεός, δεν έχω ακούσει κάποιο συνεπή ορισμό.
2. Για τους ορισμούς που έχω ακούσει δεν έχω δει πειστικές αποδείξεις.
3. Αγνωστικιστές είμαστε όλοι κατά βάθος, αν είμαστε τίμιοι με τις έννοιες αυτές.
4. Ακολουθώ τις παραδόσεις της χώρας μου γιατί:
   1. έχω συναισθηματικό δεσμό με αυτές
   2. είναι καλές αφορμές για διακοπές
   3. δεν ντρέπομαι καθόλου για αυτό
   4. πιστεύω ότι χρειαζόμαστε κοινωνικές συνήθειες
5. Πιστεύω ότι η επιστημονική μέθοδος είναι η καλύτερη προσέγγιση της πραγματικότητας.
6. Διαχωρίζω πίστη και εμπιστοσύνη, η πίστη αφορά το δόγμα, η εμπιστοσύνη τα δεδομένα.
7. Πιστεύω ότι η κοινή πραγματικότητα υπάρχει και μπορώ να σου το αποδείξω με χιλιάδες τρόπους, ξεκινώντας καλά καλά από το ότι κατάφερες να διαβάζεις αυτές τις γραμμές που εγώ αποφάσισα κάποτε να γράψω και να τις καταλαβαίνεις.
8. Σέβομαι την ανάγκη του ανθρώπου να προσεγγίσει το θέμα της θρησκείας συναισθηματικά ή επιλέγοντας να κρατήσει από αυτήν τα καλά και να απορρίψει τα κακά.
9. Σέβομαι ακόμη περισσότερο τις αρχές της ελευθερίας και του σεβασμού του άλλου.
10. Δεν πιστεύω ότι οι ιστορικές αλλαγές γίνονται με άλματα ή επειδή μπορεί να πιστεύουμε ακράδαντα ότι μπορούμε να τις επιφέρουμε.

Πώς τα έβγαλα 10 τα παραπάνω, μη με ρωτήσεις.

Ο φιλελευθερισμός είναι ένας φιλοσοφικός, πολιτικός, οικονομικός τρόπος σκέψης που εστιάζει στην ελευθερία του ατόμου να αναπτυχθεί και να αξιοποιήσει τις δυνατότητές του. Δεν εστιάζει σε κάποια καθολική εκδοχή κοινωνικής τελειότητας ή δικαιοσύνης, αντίθετα με πολλά άλλα πολιτικά ρεύματα που το έκαναν αυτό και απέτυχαν παταγωγδώς και με μεγάλο τίμημα.

Υπόσχεται όμως μια δυναμική κατάσταση προσέγγισης της ατομικής και κοινωνικής ευημερίας και δικαιοσύνης, μια δυναμική -όχι τελική- κατάσταση μέσα από την οποία μπορούμε να προσεγγίσουμε την καλύτερη δυνατή ευημερία και δικαιοσύνη αφήνοντας ελεύθερους τους ανθρώπους να αναπτυχθούν και να εκμεταλλευτούν τις ατομικές τους ικανότητες.

Δεν το κάνει αυτό απόλυτα και χωρίς όρια αλλά μέσα από ένα πλαίσιο κανόνων, που κι αυτό δεν το καθορίζει εκ των προτέρων, είπαμε η προσέγγιση είναι δυναμική και αλλάζει με την εξέλιξη του ανθρώπου, αλλά αιτείται το πλαίσιο αυτό να είναι το ελάχιστο δυνατό που να εξασφαλίζει την περισσότερη δυνατή ελευθερία για όλους εξίσου!

Μια ενδιαφέρουσα κριτική είναι πως ο φιλελευθερισμός εστιάζει πολύ στο άτομο και την προσωπική του ευημερία, στον ατομισμό και πως αυτό υποτιμά την αξία του κοινωνικού συνόλου και της ομάδας. Η κριτική όμως αυτή καταρρέει εύκολα γιατί α) το άτομο παραμένει ελεύθερο να συμμετέχει στην κοινωνία και σε όποιες ομάδες επιθυμεί β) το σύνολο είναι αυτό που συλλογικά εγγυάται αυτή του την ελευθερία.

—

Σήμερα μας έδωσες μια πρώτη, εντυπωσιακή για τετράχρονο άνθρωπο, αντίληψή σου για την ιδιοκτησία:

Γυρίσαμα από τις καλοκαιρινές διακοπές, όπου έλειπες από το σπίτι πάνω από μήνα (χωριό, κάμπινγκ, πάλι χωριό). Επιστρέφοντας εμείς εντωμεταξύ για μερικές μέρες μόνοι με τη μαμά σου τακτοποιήσαμε τα παιχνίδια που είχες αραδιασμένα στο σαλόνι. Το εργοτάξιό σου! Όταν είδες το εργοτάξιο να λείπει ενοχλήθηκες. Μας εξήγησες ότι αυτός ο χώρος είναι δικός σου και έγινε δικός σου όταν γεννήθηκες ενώ πριν ήταν δικός μας. Δε δέχτηκες να είναι δικό σου το δωμάτιό σου και το σαλόνι κοινός χώρος. Μας εξήγησες ότι το γραφείο του μπαμπά ανήκει στο μπαμπά, το γραφείο της μαμάς ανήκει στη μαμά και ότι το σαλόνι είναι δικό σου. Αυτά.

Περνώντας ανέμενες στιγμές στο Στόμιο.

Και κάνοντας ανασκαφές για δεινόσαυρους.

Ευτυχία. Δύσκολο πράγμα. Και να το πετύχεις αλλά και να το ορίσεις. Να, τα λέει εδώ ωραία και ο Κάνεμαν, κάθε άνθρωπος μπορεί να αντιλαμβάνεται τόσο διαφορετικά πράγματα όταν μιλά για ευτυχία, ώστε η λέξη καταντά σχεδόν άχρηστη:

Κι όχι μόνο εννοούμε διαφορετικά πράγματα, αλλά αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά την έννοια αυτή όταν αναφερόμαστε στο παρελθόν, στις αναμνήσεις μας, και διαφορετικά όταν αναφερόμαστε στο τώρα, σε αυτό που βιώνουμε τώρα!

Υπό αυτή την έννοια, η διάσημη φράση “the pursuit of hapiness”, που αναφέρεται χαρακτηριστικά στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ (4η Ιουλίου 1776), καλώς μιλά πρώτα για τη ζωή και την ελευθερία, αξίες απαραίτητες προϋποθέσεις για να επιδιώξει ο κάθε άνθρωπος τη δική του ευτυχία:

We hold these truths to be sacred & undeniable; that all men are created equal & independent, that from that equal creation they derive rights inherent & inalienable, among which are the preservation of life, & liberty, & the pursuit of happiness;

Αρκεί όμως να είσαι ζωντανός και ελεύθερος για επιτύχεις την ευτυχία; Καταρχήν η επίτευξη της ευτυχίας είναι έννοια ακόμη πιο ρευστή και υποκειμενική από την ίδια την ευτυχία. Δεν έχουμε κανένα ασφαλή και αντικειμενικό τρόπο να τη προσδιορίσουμε και να τη μετρήσουμε αλλά ούτε και να τη διασφαλίσουμε για όλους.

Άρα και εδώ ο όρος “επιδίωξη” τίθεται πολύ σοφά: μπορούμε να προσπαθήσουμε  να εξασφαλίσουμε τις συνθήκες ώστε να ζήσουμε ελεύθεροι και να την επιδιώξουμε. Το αν θα την επιτύχουμε τελικά είναι κάτι πολύ-πολύ προσωπικό. Και ξανά αξίζει διπλά η επισήμανση του Κάνεμαν για το πριν και το τώρα. Μπορούμε δηλαδή να έχουμε έναν επιζήσαντα του ολοκαυτώματος, που έζησε και βίωσε φρίκη, αλλά πέθανε ευτυχής, και έναν καλοπερασμένο άνθρωπο που έζησε χωρίς δυσκολίες αλλά ούτε και ικανοποίηση.

Δύσκολο να την προσεγγίσεις λοιπόν. Ο παππούς μου δήλωνε στα βαθιά γεράματά του ότι ήταν ευτυχής, γιατί επιβίωσε από χίλιες δύο κακουχίες, κάποιες κυριολεκτικά θανάσιμες, αλλά “άφησε τόσους άτυχους πίσω του”, όπως έλεγε χαρακτηριστικά. Δύσκολο και πολύ προσωπικό.

Και κατά πόσο μπορεί να πλησιάσει κανείς την ευτυχία, όταν μεγάλο μέρος της δεν εξαρτάται καν από τον τρόπο που θα ζήσουμε τις ζωές μας και τις επιλογές μας, αλλά από τα γονίδιά μας; Ας πούμε ότι τουλάχιστον υπάρχει και μεγάλο μέρος της που τελικά εξαρτάται από εμάς. Ας πούμε ότι τα κακά γονίδια είναι σαν ένα κουτσό πόδι που το κουβαλάμε, μας πάει παρακάτω με δυσκολία, αλλά δε μας σκοτώνει.

Θα μπορούσαμε όμως ίσως να συμφωνήσουμε σε μερικούς θεμελιώδεις στόχους, που, όχι μόνο διαφυλάσσουν τη ζωή και την ελευθερία μας, αλλά τους δίνουν και λίγη παραπάνω αξία, ώστε να μπορέσουμε όλοι πραγματικά να επιδιώξουμε μια κάποια προσωπική ευτυχία με αξιώσεις;

Ο Κάνεμαν μαγικά εντοπίζει στις ΗΠΑ (μέσω του Gallup “Happiness” Report) ότι στο όριο των 60.000 δολλαρίων ετησίου εισοδήματος αλλάζει η εντύπωση των ανθρώπων για την ευτυχία τους. Πλησιάζοντάς το από κάτω η ευτυχία αυξάνεται. Υπερβαίνοντάς το η αύξηση σταματά. Τα λεφτά δε φέρνουν την ευτυχία, θα αναφωνήσει κανείς. Και θα έχει δίκιο. Αλλά η έλλειψή τους εύκολα φέρνει δυστυχία. Τα 60.000 δολλάρια κατά διαβολική σύμπτωση είναι η διάμεση τιμή όλων των εισοδημάτων στις ΗΠΑ.

Η έννοια του ελάχιστου εισοδήματος έχει συζητηθεί(Πίκεττυ, Μπέργκμαν), όμως πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί με δίκαιο τρόπο και χωρίς να δημιουργεί πληθωριστικά φαινόμενα που θα ακυρώνουν αυτό που προσπαθεί να ρυθμίσει εξαρχής;

Πιστεύω ότι μια σύγχρονη, φιλελεύθερη, δημοκρατική κοινωνία οφείλει να εξασφαλίζει τους ελάχιστους δυνατούς όρους για τη μεγιστοποίηση της ευτυχίας των πολιτών της, εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες, ποιοτική παιδεία και ποιοτική υγεία. Και φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι όλες αυτές θα πρέπει να παρέχονται από το κράτος. Μάλλον το αντίθετο!

Για τα υπόλοιπα θα πρέπει να εμπιστευθούμε το άτομο.

Το WordPress είναι ένα λογισμικό (ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου πάνω στο οποίο κατασκευάζουμε ιστοσελίδες και εφαρμογές διαδικτύου) που χρησιμοποιώ στη δουλειά μου εδώ και 15 χρόνια. Από το 2006 περίπου. Εδώ και κοντά 10 χρόνια όμως είναι κάτι παραπάνω.

Συμμετέχω στην ελληνική και παγκόσμια κοινότητα ανθρώπων που προσπαθούν να διαδώσουν το λογισμικό αυτό σε άλλους ανθρώπους με διάφορους τρόπους: μεταφράζοντάς το στη γλώσσα τους, γράφοντας κώδικα που το επεκτείνει, βοηθώντας άλλους να λύσουν τα προβλήματα που τους παρουσιάζονται και, φυσικά, διοργανώνοντας εκδηλώσεις με κεντρικό θέμα τις τεχνολογίες γύρω από αυτό.

(Όλα αυτά τηρώντας τους κανόνες καλής συμπεριφοράς και συμπεριληπτικότητας αλλά και σεβασμού στις άδειες ανοικτού κώδικα που διέπουν το λογισμικό αυτό (open source).

Κάνοντας από σπόντα μια σύντομη αναδρομή στο 2019 συνειδητοποίησα ότι οργανωτικά μάλλον βρέθηκα σε ένα οργανωτικό κρεσέντο. Συμμετείχα οργανωτικά σε 2 ελληνικά WordCamps, στο WordCamp Europe εκείνης της χρονιάς, ενώ βοήθησα τους οργανωτές 3 άλλων ευρωπαϊκών WordCamps συμβουλευτικά (mentoring) στη δική τους διοργάνωση. Παράλληλα, βοήθησα στη διοργάνωση 6 τακτικών συναντήσεων (meetups).

(Το 2020, τι να πούμε για το 2020, ήταν η χρονιά που η ζωή όλου του πλανήτη μπήκε στο ψυγείο. Παρολαυτά η κοινότητα του WordPress βρήκε άλλους, διαδικτυακούς τρόπους να μείνει ενεργή.)

Θα μου πείτε όλα αυτά είναι πολλά για μια χρονιά και, στην τελική, μήπως δεν υπάρχουν άλλοι άνθρωποι να βοηθήσουν; Ε, υπάρχουν! Για παράδειγμα, με μεγάλη χαρά είδα φέτος, στο WordCamp Greece 2021 Online, την οργανωτική ομάδα να διευρύνεται ακόμη περισσότερο, με νέα παιδιά, τα οποία μάλιστα έκαναν και την πιο πολλή δουλειά. Πάμε καλά!

Και συνεχίζουμε!

Ο υποφαινόμενος καμαρώνει στο WordCamp Athens 2019.

Ήταν το μακρινό 2015, το σαββατοκύριακο που ανακοινώθηκε το δημοψήφισμα και μόλις είχαμε μπει στα capital controls. Βρεθήκαμε τότε στη Λάρισα με τον Κώστα φιλοξενούμενοι του Φώτη Κόκκορα, καθηγητή Πληροφορικής στα ΤΕΙ και του Βαγγέλη Αθανασιάδη, μέλους της Ελληνικής κοινότητας του WordPress εκεί, για ένα σεμινάριο με θέμα το WordPress στο ΤΕΙ. Δύο γεγονότα αυτών των ημερών μου θύμισαν έντονα εκείνο το σαββατοκύριακο.

1. Πριν από μερικές ημέρες, λοιπόν, μίλησα ξανά με έναν πελάτη, που παρολίγο τότε να κλείσουμε μια δουλειά μαζί. Μάλιστα, στις τελευταίες σημειώσεις μου στην καρτέλα του είχα γράψει “έκλεισε η δουλειά”. Και μετά τίποτα. Η επικοινωνία είχε σταματήσει εκεί και δεν είχα μάθει ποτέ τι έγινε. Προχτές που τον είδα ξανά, μου είπε “τα είχαμε πει πριν τέσσερα χρόνια, αλλά δεν προχωρήσαμε το project λόγω capital controls”. Το μυστήριο είχε λυθεί.

2. Το προηγούμενο σαββατοκύριακο συνάντησα δύο παιδιά στο WordCamp Athens, τα οποία μου εκμυστηρεύθηκαν ότι ξεκίνησαν να ασχολούνται με το WordPress με αφορμή εκείνο το σεμινάριο, ως φοιτητές, και τώρα πλέον εργάζονται στο χώρο. Σίγουρα δεν ευθύνομαι εγώ για όλη τη σταδιοδρομία τους, θα είχαν σίγουρα καλούς δασκάλους και θα έριξαν μπόλικη δουλειά, όμως τώρα έχω ένα λόγο παραπάνω να πιστεύω ότι εκείνα τα WordPress-o-ταξίδια ήταν κάτι παραπάνω από απλώς απολαυστικά.

Βέβαια, είναι αδύνατο να ξεχάσουμε, παράλληλα με τα γεγονότα, τους 45 βαθμούς Κελσίου που επικρατούσαν στη Λάρισα εκείνες τις ημέρες, την καταιγίδα που παρολαυτά κατάφερε να πνίξει την πόλη αλλά και τις πρωτοφανείς ουρές στα ATM, μιας και όλοι είχαν να διαχειριστούν για πρώτη φορά το εβδομαδιαίο όριο στις αναλήψεις τους, ενώ οι συνωμοσιολογίες έδιναν κι έπαιρναν.

Αυτός ο δύστυχος χώρος της κεντροαριστεράς στην Ελλάδα πάσχει από σοβαρή έλλειψη ανανέωσης και δημιουργικότητας. Τώρα έχει και νέο φορέα/κόμμα, το Κίνημα Αλλαγής. Να σχολιάσω δύο σημεία, από καθαρά και μόνο επικοινωνιακή άποψη, που όμως νομίζω ότι δίνουν ένα στίγμα:

Το όνομα/Κίνημα Αλλαγής:

Φαντασία μηδέν. Αλλαγή ήταν το σύνθημα του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981 και πάλι (νέα) αλλαγή ήταν το σύνθημα του Γιώργου Παπανδρέου από το 2004 και μετά. Αλλαγή και τώρα! Μόνο που αλλαγή με τα ίδια και τα ίδια δε γίνεται.

Το λογότυπο/Το τρίχρωμο ρόδο:

Αυτό το ρόδο-ανεμιστήρας είναι το λιγότερο εμπνευσμένο λογότυπο μεγάλου κόμματος που έχω δει. Ο συμβολισμός του είναι τόσο αφόρητα και αβάσταχτα προφανής, που σχεδόν πονάω. Σου φωνάζει από μακριά ότι είναι 3/5 ΣΥΡΙΖΑ, 1/5 ΠΑΣΟΚ και 1/5 ΝΔ. Φωνάζει τις προφανείς εκλογικές προσδοκίες του κόμματος. Φίλε designer, που το σχεδίασες, σε νιώθω, σε καταλαβαίνω, δε σε κατηγορώ για τίποτα, έκανες τη δουλειά σου, έκανες ό,τι σου είπαν.

“Η φαντασία στην εξουσία”, φώναζαν το Μάη του ’68, όσο παρεξηγημένη κι αν είναι η έννοια αυτής. Σίγουρα πάντως φαντασία δε σημαίνει να μένεις καθηλωμένος στις ίδιες κι απαράλλαχτες ιδέες, να μην εξελίσσεσαι. Το ίδιο τραγουδάει και ένα ρεμπετομπλούζ του Στέλιου Βαμβακάρη. Τουλάχιστον αυτός, στο δικό του πεδίο, επέδειξε και δημιουργικότητα και νεωτερισμό.

Πώς να αρχίσω να εξηγώ για το WordCamp Athens! Από τις πρώτες συναντήσεις, 5 χρόνια πριν, για να ξεκινήσουμε ένα WordPress meetup στην Αθήνα, να το κάνουμε τακτικό, να μαζέψουμε και να οργανώσουμε την ελληνική κοινότητα του WordPress, να μεταδώσουμε το μήνυμα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, μέχρι πέρυσι, όπου οι προσπάθειες κορυφώθηκαν, έχει κυλήσει τόσο νερό στο αυλάκι, ώσπου να καταλήξουμε σε αυτό:

Είναι η οργανωτική ομάδα του WordCamp Athens 2016, του μεγάλου συνεδρίου του WordPress και των τεχνολογιών του διαδικτύου, που έγινε σαν σήμερα, ένα χρόνο πριν, στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων. Το πιο όμορφο πράγμα σε μια τέτοια προσπάθεια είναι η αρμονική (ενίοτε όχι και τόσο αρμονική και καμιά φορά τρικυμιώδης, αλλά πάντα δημιουργική) συμμετοχή τόσων ωραίων ανθρώπων στην προσπάθεια για ένα κοινό στόχο (ακόμη κι αν λείπουν από τη φωτογραφία ή αν προστέθηκαν με Photoshop).

Σε λίγες μέρες, στις 9 Δεκεμβρίου, έρχεται το WordCamp Athens 2017 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών αυτή τη φορά, και η Αθήνα βρίσκεται και φέτος δυναμικά μέσα στον παγκόσμιο χάρτη των WordCamps. Όταν ηρεμήσουμε λιγάκι από την πίεση των ημερών θα σας τα πω αναλυτικότερα.

ΥΓ: Στη διαδρομή αυτή αξίζουν να αναφερθούν και να ευχαριστήσουμε μια πληθώρα άλλων ανθρώπων, που, είτε σε μόνιμη βάση, είτε κατά περίσταση, βοήθησαν να γίνουν πραγματικότητα η ελληνική κοινότητα του WordPress, το WordPress Athens meetup και το WordCamp Athens. Φίλοι, συνεργάτες, ομιλητές, χορηγοί, υποστηρικτές. Θα τα πούμε αυτά κάποια στιγμή στο μέλλον αναλυτικά.

Αυτό δεν είναι ένα απαισιόδοξο post.

Η ρόδα στο Σύνταγμα δε γύρισε. Στήθηκε, ετοιμάστηκε, ο κόσμος περίμενε, αλλά η ρόδα δε γύρισε. Αδιάφορο το γιατί. Απλά δε γύρισε. Όμως ένα πράγμα επικράτησε. Η μαυρίλα στην ψυχή μας. Η απόλαυση να στεκόμαστε πάνω από το εθνικό μας πτώμα και να φτύνουμε αυτό που μισούμε. Το άθλιο κράτος μας, τους ανίκανους ανθρώπους του, εμάς τους ίδιους, όλους τους άλλους. Η ρόδα που δε γύρισε συμβόλισε την Ελλάδα της παρακμής και ικανοποίησε τα σαρκοβόρα ένστικτά μας για άλλη μια φορά.

Η ίδια παρακμή και απαισιοδοξία κυριαρχεί σε κάθε συζήτηση και κυρίως σε κάθε συζήτηση οικονομικής φύσεως. Ω, λέτε να μην τα ξέρουμε; Τα τέλη επιτηδεύματος, τη φορολογία των επιχειρήσεων, την έλλειψη κινήτρων για επιχειρηματικότητα; Την έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, την ύφεση που φέρνει κι άλλη ύφεση; Σας πληροφορώ ότι όλοι τα ξέρουμε όλα και τα ζούμε καθημερινά. Και όποιος προσπαθεί να μονοπωλήσει το δικαίωμα στις δυσκολίες και στα προβλήματα, ε, απλά στρουθοκαμηλίζει. Μάντεψε, δικέ μου, δεν είσαι μόνος σου και ούτε τραβάς τα χειρότερα. Υπάρχουν κι άλλοι και υπάρχουν και χειρότερα.

Μήπως όμως τραφήκαμε αρκετά από αυτή τη μαυρίλα; Δεν κουραστήκαμε ακόμη να επιρρίπτουμε τις ευθύνες για όλα μας τα δεινά κάπου αλλού; Δεν είναι λιγάκι μονότονο να μην φταίμε σε τίποτα και να είμαστε μονίμως τα θύματα αυτού του “κακού” κράτους που, βέβαια, ανήκει σε μια “υπέροχη” πατρίδα, την οι κακοί ξένοι επιβουλεύονται; Η τωρινή εθνική μας μεμψιμοιρία και μοιρολατρία είναι ισοδύναμες με την απραγία και την αφασία των προηγούμενων 40 ετών. Φτάνει με τους μοιραίους του Βάρναλη.

Όμως όοοχι!

Στη μοιρολατρία σας θα αντιπαραβάλλω πάντα αισιοδοξία και προσπάθεια. Στην άγρια χαρά σας για καταστροφή θα προτάσσω πάντοτε όρεξη για δουλειά. Στην ικανοποίησή σας που όλα είναι πραγματικά τόσο χάλια όσο τα προβλέψατε -και πέσατε μέσα- θα θυμίζω τα λόγια του Ε. Βενιζέλου “ο προκείμενος άνδρας … έκανε πολλά σφάλματα αλλά ποτέ δεν του απέλειψε το θάρρος, ποτέ δεν υπήρξε μοιρολάτρης, διότι ποτέ δεν επερίμενεν από τη μοίρα να ιδή την χώραν του προηγμένην”.

Σε όσους βλέπουν καλές προοπτικές στο εξωτερικό θα λέω “ώρα καλή, σου εύχομαι τα καλύτερα, φύγε μια ώρα αρχύτερα”. Δε σε θέλω εδώ, δε θέλω τη γκρίνια σου, δε θέλω ακόμη μία υπενθύμιση για το πόσο χάλια είναι τα πράγματα εδώ, για το πόσο σκατά τα έκαναν οι γονείς μας, για το πόσο φταίει το ΠΑΣΟΚ. Φτάνει! Αρκετά στενοχωρηθήκαμε, αρκετά λυπηθήκαμε, αρκετά θρηνήσαμε.

Σε όλους μας αυτό το κράτος φέρεται ληστρικά και εχθρικά, μάλιστα κάποιοι από εμάς ακόμη επιμένουν να του αποδίδουν αυτά που τους ζητάει, γι’ αυτό, σας παρακαλώ, μη μου υπενθυμίζετε πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα, μπορεί για εμένα τα πράγματα να είναι πιο δύσκολα από εσάς. Δεν πρόκειται για διαγωνισμό κακοτυχίας. Κι αν δεν είμαι εγώ ο πιο κακότυχος από τους δυο μας, σίγουρα είναι κάποιος άλλος, πάντως όχι εσύ. Δεν είσαι τα πάντα εσύ, δεν περιστρέφονται τα πάντα γύρω από εσένα.

Αυτό που λέω είναι ότι “αρκετά με την απαισιοδοξία”, ας το αποδεχθούμε, τα πράγματα δε θα αλλάξουν από μόνα τους, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα γίνουν χειρότερα από μόνα τους. Όσοι έχουν την παραμικρή ελπίδα για αυτή τη χώρα ή, έστω, την όρεξη για λίγη προσπάθεια ας συγκεντρωθούν και ας την καταβάλλουν. Οι υπόλοιποι αφήστε μας ήσυχους, σιωπήστε ή πηγαίνετε στη γη της επαγγελίας σας. Μείνετε και παλέψτε ή φύγετε και παλέψτε το αλλού. Είναι απλό και τίμιο.

Δεν έχω κάτι να χωρίσω μαζί σας, αντιθέτως, πιστεύω ότι μας ενώνουν πολλά. Μόνο αποφασίστε, θα μείνετε εδώ να παλέψουμε μαζί για κάτι; Αν όχι, τότε πραγματικά, ειλικρινά κι ολόψυχα σας εύχομαι να την “κάνετε” όσο πιο γρήγορα γίνεται, να κυνηγήσετε τα όνειρά σας και να με αφήσετε κι εμένα το δόλιο πατριώτη (πλην διεθνιστή) να επιδιώξω ό,τι όνειρα έχουν απομείνει εδώ.

Γλιτώστε με μόνο από από τη μαυρίλα.

Καλή Χρονιά!