Τάκης Μπουγιούρης

Ότι είμαστε λίγο ανατολίτες, λίγο βαλκάνιοι, το ξέρουμε κι άλλοτε το σιχτιρίζουμε ενώ άλλοτε το καμαρώνουμε. Εντύπωση παρολαυτά μου έκανε μια έρευνα του Ευρωβαρόμετρου από το 2016 σχετικά με την έμφυλη βία και συγκεκριμένα το ερώτημα αν οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου η σεξουαλική επαφή χωρίς συναίνεση δικαιολογείται (“Respondents were asked whether having sexual intercourse without consent was justified in nine different circumstances”).

Και μου έκανε εντύπωση γιατί το ποσοστό των Ελλήνων που δήλωσαν ότι θεωρούν ότι πράγματι υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις ήταν 32%. Ένας στους τρεις Έλληνες δηλαδή πίστευε στο -όχι και τόσο μακρινό- 2016 ότι περιπτώσεις όπως οι παρακάτω δικαιολογούν σεξουαλική επαφή χωρίς συναίνεση: το θύμα έχει πιει ή πάρει ναρκωτικά, έχει δεχτεί κάποιον σπίτι του, φορά προκλητικά ή αποκαλυπτικά ρούχα, έχει προηγουμένως φλερτάρει με το θύτη, ο θύτης έχει μετανιώσει την πράξη του κλπ.

Προσοχή, το ερώτημα είναι αν “δικαιολογείται” (“justified”), όχι αν το θύμα θα μπορούσε να είναι πιο προσεκτικό ίσως στις κινήσεις του (πχ ας μην είχε μεθύσει). Έχουμε αρκετό δρόμο ακόμη να διανύσουμε σε αυτόν τον τομέα κι ελπίζω από το 2016 να έχουμε διανύσει μεγάλο μέρος του!

Το παραπάνω διάγραμμα είναι από τη Washingtonpost.com, ενώ το θέμα υπέπεσε στην αντίληψή μου μέσω του newsletter του Inside Story και του Ladylike.gr/.

Μερικές -ολίγον τι τυχαίες- σκέψεις σχετικά με το μέγα σκάνδαλο των ντελιβεράδων του e-food, που συγκλόνισε τα σόσιαλ μήντιά μας, που η εταιρεία αρχικά τους πρότεινε να αλλάξουν σχέση εργασίας, μην ανανεώνοντας της σύμβασή τους και προτείνοντάς τους να συνεχίσουν τη συνεργασία με αυτήν, αν το επιθυμούν, ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Σχετικά με το #cancelefood δηλαδή.

Καταρχάς εδώ φαίνεται να συγκρούεται το αίσθημά μας ανάμεσα στο ηθικό και το νόμιμο. Παρόλο που η εταιρεία τελικά υπαναχώρησε, δεν κατάλαβα αν πράγματι η πρότασή της προς τους εργαζομένους ήταν παράνομη. Αν ήταν με βάση τη νομοθεσία τότε τα πράγματα είναι απλά. Αν δεν ήταν τότε ας εξετάσουμε αν η πρόταση ήταν μη ηθική. Θα εκπλαγώ όμως μια τέτοια εταιρεία με τέτοιο μέγεθος να μην ξέρει την κείμενη νομοθεσία. Η υπαναχώρησή της θα ήταν μάλλον επικοινωνιακή διαχείριση.

Ένας παραδοσιακός ντελιβεράς δούλευε σε ένα συνοικιακό μαγαζί, σπανίως με επίσημη σχέση εργασίας, μαύρα κι ανασφάλιστα δηλαδή, συχνά με δικό του μηχανάκι που το συντηρούσε με δικά του έξοδα. Στην εν λόγω εταιρεία αυτό δεν ισχύει πια, ήταν ένας κανονικός υπάλληλος.

Η εταιρεία έκανε τη συγκεκριμένη πρόταση σε 100 από τους 3000 περίπου υπαλλήλους που έχει σε αυτή τη θέση. Σε αυτούς που θεώρησε ότι δεν έχουν την επιθυμητή αποτελεσματικότητα. Η μέτρηση της αποτελεσματικότητας δεν είναι καταρχήν κακό πράμα. Δε βρίσκω τόσο ηθικό να τσουβαλιάζονται όλοι οι υπάλληλοι ανεξάρτητα από την αποτελεσματικότητά τους. Δεν είναι δίκαιο για τους ικανότερους και αποτελεσματικότερους.

Έστω ότι ένας ντελιβεράς κάνει (θα βάλω ακραία νούμερα για να δούμε μερικές τάξεις μεγέθους) 1 παραγγελία ανά 30 λεπτά (προφανώς δεν είναι όλες οι μέρες και ώρες ίδιες, θα υπάρχουν μέρες και ώρες αιχμής αλλά και μέρες και ώρες βαρεμάρας). Άρα 16 παραγγελίες στο 8ωρο (αν μιλάμε για ένα νορμάλ 8ωρο, που στο e-food πιστεύω θα το σέβονται γιατί είναι μεγάλη εταιρεία. Έστω ότι παίρνει (κι ελπίζω κι εσύ που διαβάζεις αλλά και όλοι όσοι κόπτονται για τα δικαιώματά του) 1.00€ φιλοδώρημα ανά παραγγελία (είπαμε τάξη μεγέθους προσπαθώ να προσδιορίσω). Άρα έχουμε φιλοδωρήματα 16€ την ημέρα. Σε μια νορμάλ εργασιακή σχέση πενθήμερης εργασίας έχουμε 80€ την εβδομάδα, επομένως 320€ το μήνα. Αν παίρνει και το βασικό μισθό, που σε μια τυπική εργασιακή σχέση με μια εταιρεία (και όχι με το μαγαζάκι της γειτονιάς θα τα παίρνει) δηλαδή 650€ το μήνα φτάνει κοντά στα 1000€ το μήνα.

Αυτά δεν είναι ένας κακός μισθός για μια θέση εργασίας που δεν απαιτεί κάποια εξειδίκευση, πτυχίο, γνώση ή έστω προϋπηρεσία. Δε λέω ότι είναι πολλά, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι υπάρχουν κίνδυνοι στο δρόμο και συχνά κακές καιρικές συνθήκες, αλλά σε μια σε περίοδο παρατεταμένης ύφεσης είναι πολύ σημαντικά. Με στενοχωρεί, για να είμαι ειλικρινής, όταν βλέπω ανθρώπους μεγάλης ηλικίας να κάνουν αυτή τη δουλειά. Ίσως γιατί κάνω διάφορες υποθέσεις στο μυαλό μου για την υπόλοιπη κατάσταση της ζωής τους, που δεν ξέρω αν ισχύουν ή όχι.

Γιατί κάνω τις παραπάνω σκέψεις. Ε, γιατί ένας ντελιβεράς με την “επέλαση” εταιρειών όπως η e-food δεν πιστεύω ότι την έχει πιο άσχημα από ό,τι πριν. Μάλλον την έχει αισθητά καλύτερα με επίσημες σχέσεις εργασίας και σταθερό εισόδημα!

Αλλά και το κατάστημα εστίασης πιστεύω από το efood ωφελείται ιδιαίτερα. Διαφημίζεται εκεί που δε θα μπορούσε να το κάνει διαφορετικά και αυξάνει την εμβέλειά του. Ταυτόχρονα δεν έχει ανάγκη να συντηρεί επιπλέον υπαλλήλους το ίδιο ή να τους συντηρεί σε ένα ενδιάμεσο καθεστώς για να το συμφέρει. Έχω την εντύπωση ότι όλοι τελικά ωφελούνται Δε μιλάμε καν για μια λουδδιτική περίπτωση όπου κάποια ομάδα ανθρώπων χάνουν τη δουλειά τους καθώς η τεχνολογία τους καθιστά παρωχημένους.

Έπειτα στο δημόσιο διάλογο που γίνεται η θέση του επιχειρηματία είναι πάντα αντιδημοφιλής. Όλοι θεωρούν ότι ο επιχειρηματίας βγάζει εύκολα και πολλά λεφτά, τα φυλάει σε σεντούκια και δεν τα μοιράζεται με τους ανθρακωρύχους που σκάβουν από κάτω. Όμως ο επιχειρηματίας παίρνει όλο το ρίσκο της επιτυχίας της επιχείρησης και είναι αυτός που απαιτείται να έχει το ιδιαίτερο προσωπικό κίνητρο που θα κινήσει την επιχείρηση και θα την κάνει να αναπτυχθεί. Αυτό δε μπορεί να το υποτιμούμε. Πρόκειται για κλασσικό ελληνικό μύθο.

Άκουσα απόψεις για σωστό και δίκαιο μισθό αλλά στις συζητήσεις που συμμετείχα δεν άκουσα πόσος είναι αυτός. Μόνο γενικότητες κι ευχολόγια. Κάποιος είπε το 25% των κερδών να μοιράζεται ως μετοχές στους υπαλλήλους. Καλά αυτό συχνά γίνεται σε ένα βαθμό (όχι 25% βέβαια) αλλά αυτό το περίσσευμα πηγαίνει σε αυτούς που επηρέασαν πιο επιδραστικά την επιτυχία της επιχείρησης. Και φυσικά δεν είναι κάθε επιχείρηση εισηγμένη για να δίνει μετοχές δεξιά κι αριστερά. Και φυσικά για ρωτήστε τι θα κάνουν οι μέτοχοι αν η επιχείρηση αρχίσει να σκορπά μετοχές έτσι ή πού θα πάει η τιμή της μετοχής που χαρίστηκε την επόμενη ημέρα.

Κάποιοι μίλησαν για δεσπόζουσα θέση του e-food. Αλλά εδώ αυτός ο όρος δεν ισχύει. Μπορεί η εταιρεία αυτή να είναι ηγέτης στο χώρο αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει μέγεθος ούτε και πρακτικές που να καταπνίγουν τον ανταγωνισμό ή να εκβιάζουν την αγορά. Υπάρχουν πολλές ανταγωνιστικές εταιρείες και εφαρμογές και τα καταστήματα που συνεργάζονται μαζί της δεν έχουν σχέση αποκλειστικότητας.

Στην πραγματικότητα ο κόσμος θέλει αυτό που του δίνει λύση καλή και προσιτή. Και το e-food ήταν πρωτοπόρος την Ελλάδα ακριβώς σε αυτό. Ακούστηκε ότι είναι απλά ένα app. Στην πραγματικότητα είναι μια μεγάλη τεχνολογική πλατφόρμα που λύνει σε πραγματικό χρόνο μεγάλα προβλήματα εφοδιαστικής αλυσίδας και διαχείρισης στόλου. (Δεν είναι η καλύτερη, το Wolt το κάνει πολύ καλύτερα, αλλά το κάνει καλά.)

Αν το e-food επηρεαστεί από την όλη κατακραυγή έχει μικρή σημασία, γιατί η εξέλιξή του τελικά εξαρτάται κυρίως από ένα πράγμα: παρέχει μια υπηρεσία που οι άλλοι άνθρωποι θέλουν να αγοράσουν; Ναι ή όχι; Εκεί κρίνεται το παιχνίδι. Κι εντωμεταξύ ο μόνος που μπορεί να εξασφαλίσει τον εργαζόμενο είναι μια τίμια νομοθεσία.

Πάγια θέση μου είναι ότι τα άκρα πρέπει να εξωθούνται όσο το δυνατόν περισσότερο εκεί: στα άκρα. Να φωτίζονται, να αναδεικνύονται, να συμπιέζονται και να δίνουν χώρο στο κέντρο. Γιατί στο κέντρο βρίσκονται οι δημιουργικές, οι προοδευτικές δυνάμεις. Γιατί στα άκρα βρίσκονται οι διχαστικές δυνάμεις. Όσο καλλιεργούμε τα άκρα, τόσο θα τα βρίσκουμε μπροστά μας στο μέλλον.

Οι πραγματικά ακραίοι είναι λίγοι. Ας είναι ακραίοι και ας μείνουν τέτοιοι. Οι ακόλουθοί τους όμως μπορούν να είναι λίγοι. Χαϊδεύοντας αυτιά και δίνοντάς τους χώρο και εξουσία αυξάνουμε τους ακόλουθούς τους και τις εξαρτήσεις μας από αυτούς. Αυτά είναι βαρίδια που θα τα κουβαλάμε.

Αυτό κάναμε στο παρελθόν και τώρα πληρώνουμε γραμμάτια σε καρατζαφυρυπουργούς, σε αντιεμβολιαστές, σε μακεδονομάχους, όπως παλιότερα σε αντιευρωπαϊστές, σε αγανακτισμένους, σε συλλαλητήρια για την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες.

Δε λέω ότι αναγκαστικά όλοι αυτοί είναι ίδιοι ή ανήκουν στον ίδιο χώρο. Ίσα ίσα μπορεί να ανήκουν σε αντιδιαμετρικά άκρα. Αλλά άκρα. Όμως λειτουργούν με παρόμοια προβληματικό τρόπο. Και δεν ωφελεί η πλάνη της σύνθεσης που θα τους συμπεριλάβει. Θα ωφελούσε πολύ περισσότερο η μεγιστοποίηση της σύνθεσης προς την άλλη κατεύθυνση, προς το κέντρο.

Αλλά ο καιροσκοπισμός δεν αφήνει περιθώρια. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι τελευταίες εκλογές: Τσίπρας να συνεργάζεται με ΑΝΕΛ και Μητσοτάκης να αλιεύει από όλο και δεξιότερα. Και οι δύο από καθαρό καιροσκοπισμό! Ενώ θα μπορούσαν να έχουν πολύ ευρύτερες συναινέσεις στο κέντρο. Ο καιροσκοπισμός όμως υποθηκεύει το μέλλον. Τα γραμμάτια πληρώνονται και με τόκο.

—

Σήμερα έφυγε και ο Μίκης Θεοδωράκης. Ένας από τους λόγους που θα τον θυμάμαι είναι ότι εκτός από σέρπικους και ήλιους νοητούς έγραψε και τέτοιες κομματάρες:

Μπορεί η χώρα μας να μην είναι θεοκρατία, μπορεί να καμαρώνουμε για το κοσμικό μας κράτος, όμως έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μέχρι η εξουσία της εκκλησίας να διαχωριστεί πλήρως από την πολιτεία. Έχουμε μεγάλη αδυναμία, βλέπετε, στην ορθόδοξη (αυτό πάντοτε με έμφαση) χριστιανική μας παράδοση. Μας το θυμίζει αυτό και το Σύνταγμά μας! Το βλέπουμε αυτό ανάγλυφα σήμερα (Θεοφάνεια) όπου, όπως έγραψα σε ανάρτηση στο Facebook:

Είναι εκπληκτικό το πώς, κατά τα άλλα έξυπνοι και εύγλωττοι άνθρωποι, μετατρέπονται σε προέδρους Εδεσσαϊκού όταν πρέπει να μιλήσουν για τις σχέσεις κράτους-εκκλησίας.

Το σύμπλεγμα του περίουσιου, ξεχωριστού, εκλεκτού, μοναδικού στον κόσμο, ανάδελφου έθνους ακόμη κρατεί καλά. Βρισκόμαστε στην κόψη ανατολής και δύσης, Ευρώπης και Ασίας κι αυτό εξακολουθεί να είναι κατάρα κι ευχή. Θέλουμε όλα τα καλά της δύσης αλλά μην τυχόν και προσβάλει κανείς τον ανατολίτικο συναισθηματισμό και πνευματισμό μας (ό,τι κι αν σημαίνουν αυτά).

Κατά την άποψή μου ένα μέρος του παραλογισμού που ζούμε καθημερινά (γενικότερα, όχι μόνο τώρα στην εποχή του κορονοϊού) οφείλεται ακριβώς στην υποχώρηση αυτή που κάνει ο ορθολογισμός μας (η ευρωπαϊκή μας τάση) υπέρ μιας υποτιθέμενης πνευματικότητας (η ανατολίτική μας τάση). Επιμένουμε να καμαρώνουμε για το Χριστό και την Παναγία μας, για μια θρησκεία που, όπως όλες, έχει ανύπαρκτες ιστορικές βάσεις αλήθειας, πάει κόντρα στην επιστήμη, βασίζεται στην πίστη και στο δόγμα και είναι γεμάτη παραδοξότητες.

Προσδοκώ την εποχή όπου η θρησκεία δε θα είναι παρά ένα έθιμο από το παρελθόν, όπως τόσες άλλες θρησκείες και τόσα έθιμα τους που έχουν επιβιώσει στους αιώνες. Να τη θυμόμαστε και να τη γιορτάζουμε και να τη διασκεδάζουμε όπως τις απόκριες, τα ραγκουτσάρια, το κούτσουρο ή το πουρνάρι των Χριστουγέννων, τους καλικάντζαρους, τους Γέρους, τους Μωμόγερους και τόσα άλλα. Έθιμα που ξέρουμε ότι δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα αλλά αποτελούν πλούσια παράδοση και νήμα που μας ενώνει με το παρελθόν μας αλλά και δίνει αφορμές για να γιορτάζουμε στο παρόν μας. Όπως (και όσο) καμαρώνουμε για το Διόνυσο και το Δία, χωρίς να τους προσδίδουμε πραγματικές διαστάσεις, έτσι και με την τωρινή μας κρατούσα θρησκεία αλλά και όλες τις άλλες.

Χρόνια πολλά και καλή χρονιά!

[Η φώτο από εδώ.]

Ο αγαπητότατος και γλυκομίλητος, συγγραφέας του άρθρου “Φτύστε τους”, πρώην μητροπολίτης Καλαβρύτων, του οποίου την ελευθερία του λόγου έχουμε υπερασπιστεί στο παρελθόν, να τα λέμε κι αυτά, Αμβρόσιος ενοχλήθηκε που ο καθηγητής γενετικής Μανώλης Δερμιτζάκης δήλωσε ότι πρώτα πρέπει να σταματήσει η θεία κοινωνία κι έπειτα να κλείσουν επιχειρήσεις, αναφερόμενος στα μέτρα κατά του κορονοϊού. Και αντέδρασε με ένα άρθρο που νομίζω ότι αξίζει να σχολιαστεί σχεδόν γραμμή προς γραμμή, γιατί είναι ενδεικτικό της ανατολίτικης κουλτούρας του, που εναντιώνεται στην ορθολογιστική σκέψη, την επιστήμη, αλλά και τη φιλελεύθερη κοσμική πολιτεία.

Επισημαίνω ότι ο Δερμιτζάκης πρότεινε πως μέσα στις προτεραιότητές μας πρέπει να είναι και η παύση της θείας κοινωνίας, ως πιθανής εστίας μετάδοσης. Το αντιπαρέβαλε αυτό με το κλείσιμο των επιχειρήσεων εννοώντας (δική μου ερμηνεία αυτή) ότι, ναι, να κλείσουμε και επιχειρήσεις, αλλά θα πρέπει να προέχει η οικονομία της θρησκείας. Ίσως και να εννοούσε ότι και η θρησκεία είναι μια επιχείρηση (πάλι δική μου ερμηνεία, εγώ είμαι ο κακεντρεχής, μην τον κατηγορήσετε).

Μπορεί κανείς να του καταλογίσει ότι δεν κομίζει ταυτόχρονα στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι η θεία κοινωνία και γενικότερα ο εκκλησιασμός ήταν στην πράξη, δηλαδή μελετημένα και μετρημένα, δραστηριότητες που προκάλεσαν αύξηση κρουσμάτων, όπως πχ έκαναν κάποιοι γάμοι ή κάποια πάρτυ κλπ. Ποιος θα τολμούσε βέβαια να τα βάλει με την Εκκλησία και να κάνει τέτοιες έρευνες; Αλλά, ΟΚ, δεν έχουμε τέτοια στοιχεία. Φυσικά, θα πρέπει να είναι εντελώς ανενημέρωτος κανείς για να ισχυριστεί ότι η θεία κοινωνία (χρήση κοινού σκεύους για όλους) και ο εκκλησιασμός (κλειστός χώρος με κίνδυνο συνωστισμού) δεν είναι και αυτά δραστηριότητες που χρήζουν ρύθμισης από την πολιτεία στην πρόληψη του κορονοϊού.

Θα μπορούσε, λοιπόν, ο Αμβρόσιος να είχε απαντήσει κάπως έτσι. Δεν είναι εκεί το πρόβλημά μου, γιατί φαίνεται πως δεν είναι εκεί το πρόβλημα ούτε του ίδιου του Αμβρόσιου. Προτίμησε να απαντήσει με ένα πλήθος δογματικών και αντιεπιστημονικών κραυγών, που συχνά γίνονται προσβολές και στοχεύουν τάχα μου στο διαχωρισμό των πεδίων δράσης του καθενός (θρησκευτικού ηγέτη vs επιστήμονα). Αυτός ο διαχωρισμός είναι που ο Αμβρόσιος αδυνατεί να καταλάβει. Ας δούμε τι είπε και προσθέτω ανάμεσα τα δικά μου σχόλια (με bold).

[Έναρξη απάντησης Αμβρόσιου]

ΑΠΑΝΤΑΜΕ ΣΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ κ. ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗ
ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
‘Ελλογιμώτατον Κύριον
κ. Μανώλην Δερμιτζάκην
Καθηγητήν Γενετικής
του Πανεπιστημίου Γενεύης

Ελλογιμώτατε κ. Καθηγητά,

Πολλήν αγανάκτησιν ησθάνθην εις τήν ψυχήν μου καθώς ανέγνωσα τις Δηλώσεις στον ΣΚΑΪ TV, τις αναφερόμενες στην μετάδοση της Θείας Κοινωνίας. Αποτολμήσατε και είπατε τα εξής φοβερά λόγια:

«Προτού σταματήσουν οι οικονομικές δραστηριότητες και κλείσουν επιχειρήσεις θα πρέπει να σταματήσει η θεία κοινωνία».

Σας ερωτώ, λοιπόν:

Με ποιό δικαίωμα αποφαίνεσθε επί θεμάτων, τα οποία εκφεύγουν της επιστημονικής αρμοδιότητός Σας;

– Γιατί οι τρόποι μετάδοσης ασθενειών είναι στην αρμοδιότητα του παπά και όχι του επιστήμονα! Αντίστοιχα ένας σουβλατζής θα μπορούσε να πει “από ψησταριές δεν ξέρεις, γιατί με βάζεις και φοράω μάσκα;”. Αντίστοιχα ένας καφετζής θα μπορούσε να πει “από καφέδες δεν ξέρεις, γιατί με αναγκάζεις να διατηρώ αραιά τα τραπέζια;”. Κλπ…

Έχετε μίαν ζωντανή σχέση με την Εκκλησία;
Εκκλησιάζεσθε ανελλειπώς κάθε Κυριακή;
Διαθέτετε πνευματικόν Πατέρα;
Εξομολογείσθε κατά καιρούς;
Μεταλαμβάνετε συχνά των Αχράντων Μυστηρίων;
Μελετάτε την Καινή Διαθήκη;
Μελετάτε βιβλία πνευματικού περιεχομένου;
Προσεύχεσθε ανελλειπώς πρωΐ καί βράδυ;

– Γιατί αυτά είναι τα εφόδια που πρέπει να έχει κάποιος για να μπορεί να μιλήσει για ασθένειες και το πώς μεταδίδονται στον πληθυσμό. Γιατί η λύση των προβλημάτων μας είναι η συνεχής μελέτη των ίδιων βιβλίων. Μάλιστα “πνευματικών” (εννοεί που να φέρουν υποκειμενικές και όχι επιστημονικές αλήθειες). Γιατί η προσευχή σώζει, αυτή έχει αυξήσει το προσδόκιμο ζωής, έχει κάνει καλύτερη την ποιότητα ζωής μας κλπ κλπ κλπ.

ΑΣΦΑΛΩΣ, ΟΧΙ!

– ΟΧΙ!

Είμαι βέβαιος γι’ αυτό, χωρίς να Σας γνωρίζω! Επομένως, αν και Καθηγητής Πανεπιστημίου, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΘΕ ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΞ ΕΠΟΨΕΩΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ! Πρέπει να είσθε ΕΝΤΕΛΩΣ ΑΣΧΕΤΟΣ με την Εκκλησία! Ίσως-ίσως και αυτό το «ΠΙΣΤΕΥΩ ΕΙΣ ΕΝΑ ΘΕΟΝ…» να μη το γνωρίζετε!

– Ναι, ας είναι άσχετος με την εκκλησία. Όχι, ας μην πιστεύει εις έναν θεό (ας μην πιστεύει και σε κανέναν εδώ που τα λέμε). Δεν έχουν αυτά κάτι να κάνουν με την επιστήμη του. Δεν έχουν να κάνουν κάτι με καμία φυσική επιστήμη, εδώ που τα λέμε. Το Πιστεύω πιστεύω πάντως ότι το γνωρίζει ο Δερμιτζάκης. Αλλά εντάξει τα ad hominem είναι από τα πιο εύκολα.

Και αυτά μεν ως προς την χριστιανική Σας ταυτότητα! Πρέπει όμως να είσθε ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΣΤΟΙΧΕΙΩΤΟΣ και από Κοινωνικής απόψεως!

– Αφήνω μια αμφιβολία γιατί ΜΠΟΡΕΙ και να σημαίνει κάτι αυτή η γενικότητα. Ίσως εννοεί ότι το θρησκεύεσθαι είναι μια κοινωνική δραστηριότητα (που πράγματι είναι). Βέβαια, θα ισχυριζόταν κανείς, ένας κοινωνικά εγγράμματος και “στοιχειωμένος” άνθρωπος θα ήθελε να επιδείξει και κοινωνική ευθύνη, μη θέτοντας τους συμπολίτες του και τον εαυτό του σε αχρείαστο κίνδυνο.

Σας ερωτώ: Ποιά σχέση έχουν οι Επιχειρήσεις με την Εκκλησία;

– Αχέμ, γκουχ-γκουχ, πνίγηκα, με συγχωρείτε… ΜΠΟΡΕΙ κανείς να ισχυριστεί (ΚΑΠΟΙΟΣ ΚΑΚΟΠΙΣΤΟΣ ΚΑΚΕΝΤΡΕΧΗΣ ΚΑΚΟΒΟΥΛΟΣ) ότι η Εκκλησία είναι μια ωραιότατη επιχείρηση-μπίζνα. Αλλά δε θα το κάνω εγώ αυτό. Θα πω ότι εδώ η σχέση είναι μάλλον η εξής: ο Δερμιτζάκης ισχυρίζεται ότι, στην προσπάθεια να μειώσουμε τα σημεία συνωστισμού, μάλλον μεγαλύτερη προτεραιότητα έχει να αποφύγουμε συναθροίσεις αχρείαστες, όπως αυτές σε μια εκκλησία, παρά αυτές στις επιχειρήσεις. Πολύ προχώ και κοσμικό αυτό, πολύ νεοφιλελέ, το προσπερνάμε.

Η ημέρα της Εκκλησίας, δηλ. η ημέρα του Θεού, είναι η ΚΥΡΙΑΚΗ!

– Η ημέρα του κόβιντ είναι ΚΑΘΕ ΗΜΕΡΑ!

Αλλά την ημέρα της Κυριακής τα καταστήματα, και άρα και οι επιχειρήσεις, είναι κλειστά! Τα δε εστιατόρια βέβαια δεν λειτουργούν από τις 7.00′ έως τις 10.00′ το πρωΐ, τήν ώρα δηλ που λειτουργούν οι Ναοί!

– Χρήσιμες και πρακτικές πληροφορίες αυτές.

ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:

Φαίνεται, ότι ίσως είσθε ένας ΑΘΕΟΣ

– Το λέει λες και είναι κάτι κακό!

ή τουλάχιστον ένας ΑΣΧΕΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣ!

– Λες και είναι κάτι κακό κι αυτό!

Γιατί, λοιπόν, ασχολείσθε με την Εκκλησία;

– Αχέμ, γκουχ-γκουχ, γιατί εκεί θα μαζευτούν άνθρωποι, οι άνθρωποι κολλάνε κόβιντ, κλπ κλπ κλπ.

Όπως αυτός που σημειώνει αυτές τις γραμμές, ως Μητροπολίτης, ΔΕΝ ΘΑ ΗΔΥΝΑΤΟ να ασχοληθεί με θέματα της ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ,

– ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ, ΝΑΙ, πέτυχε και κάτι!

κατά τον ίδιον τρόπον και Υμείς, ο Καθηγητής της Γενετικής, και όχι της ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ, δεν επιτρέπεται να ασχολείσθε με θέματα θεολογικά! «Καθήστε, λοιπόν, στ’ αυγά Σας», ίνα κατά την λαϊκήν παροιμίαν εκφρασθώ!

– Σύγχυση πεδίων για άλλη μια φορά. Δεν ασχολείται με τη θεολογία ο Δερμιτζάκης, ασχολείται με το πού έχουμε εστίες συνωστισμού. Θεολογία θα ήταν να κάνει ισχυρισμούς για τη φύση της αγίας τριάδας, αν ο πατέρας και ο υιός είναι ισότιμοι και τέτοια φοβερά ερωτήματα. Που, παρεμπιπτόντως, ως άνθρωπος θα είχε κάθε δικαίωμα να κάνει, και ας κάνει και λάθος, αλλά όχι, η θρησκεία είναι άλλο πεδίο, είναι χωράφι, αμπέλι αλλουνού, αυτού που ξέρει το ένα και μοναδικό και σωστό δόγμα.

Και επειδή αυθορμήτως επικαλέσθηκα την λαϊκή μούσα, ας μου επιτραπεί να επικαλεσθώ και την σοφία των αρχαίων προγόνων μας και να είπω πρός Υμας: Κύριε Καθηγητά «μή πέρα των πεδίλων»!!!!!

– Καλά, η σοφία των αρχαίων προγόνων μας είναι που μας οδηγεί μέσα στην πανδημία.

Επικαλούμαι το παράδειγμα του αρχαίου ζωγράφου καλλιτέχνη και σοφού Απελλή, ο οποίος, αφού ετοίμασε ένα καλλιτέχνημα, ένα ζωγραφικό πίνακα, προσκάλεσε έναν επαγγελματία της αγοράς, που έκανε σανδάλια, δηλ. ένα υποδηματοποιό της εποχής εκείνης, προκειμένου να του εκφράσει τη γνώμη του, ΕΑΝ ΤΑ ΣΑΝΔΑΛΙΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΑ ή ΟΧΙ!

– Εξαιρετικό παράδειγμα. Ταμάμ για paper, και έτοιμο για poster σε ιατρικό συνέδριο. Βλέπω ήδη τα citations να πέφτουν βροχή.

Ο σανδαλοποιός, αφού εξέφρασε την γνώμη του για τα σανδάλια, άρχισε να εκφέρει γνώμην και για άλλα σημεία του ζωγραφικού πίνακος! Οπότε ο Απελλής του είπε την ιστορική εκείνη φράση: Σας παρακαλώ «“Άχρι πεδίλων και μέχρι σφυρών, ω βέλτιστε. Ου γαρ θέμις σοι πέραν τούτων χωρείν”, δηλαδή μέχρι τα σανδάλια και τις σφύρες, φίλε. Γιατί δεν σου επιτρέπεται να προχωρείς πέρα από αυτά.»!

– Τουτέστιν, επιστήμονα, μην επιστημονεύεις μέσα στην Εκκλησία, οι φυσικοί νόμοι εκεί δεν ισχύουν. Είμαστε και λίγο εξουσία, δε σου επιτρέπεται! Σύγχυση πεδίου πάλι, κπ κλπ κλπ…

Επισφραγίζοντας, λοιπόν, και ο ταλαίπωρος εγώ την προς Υμάς επιτιμητική αυτή αναφορά μου, επαναλαμβάνω τα λόγια του Απελλή: «Μη πέρα της Γενετικής, Θεολογικά ΑΓΡΑΜΜΑΤΕ Κύριε Καθηγητά!» Τα της Θείας Κοινωνίας κλπ. αφήστε τα εις ημάς.

– Σύγχυση πεδίων κι εδώ, μην τα ξαναλέμε.

Με εντιμότητα και τιμή
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ Ο πρώην ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΚΑΙ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ

[Τέλος απάντησης Αμβρόσιου)

Θα μου πείτε, τι τα θες όλα αυτά, μήπως δεν τα ξέρουμε, εκκλησία ληστεύει. Ε…

Οι Έλληνες πειθάρχησαν. Έμειναν οι περισσότεροι σπίτι την περίοδο της καραντίνας για να προστατέψουν και να προστατευτούν από τον κορονοϊό τηρώντας τα κρατικά μέτρα. Μάλιστα το κατάφεραν καλύτερα σχεδόν από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Ισοπέδωσαν την καμπύλη! Αλλά ήταν αυτό πειθαρχία;

Ήταν κάποιου είδους πειθαρχία αλλά όχι αυτή που θα ήθελα να δω. Δεν ήταν η πειθαρχία που δείχνει κανείς σε ένα κράτος το οποίο εμπιστεύεται και με το οποίο συνεργάζεται για ένα κοινό στόχο. Ήταν μια παθητική πειθαρχία. Ταυτόχρονα τέτοιο συντονισμό και κοινή ρητορική κράτους και ΜΜΕ δεν έχω ξαναδεί! (Ούτε στο δημοψήφισμα όπου ήμουν βέβαια αρχικά κατά αυτού και έπειτα υπέρ του ναι.)

Ήταν η πειθαρχία που δείχνουμε σε ένα πατερούλη, από τον οποίο τα περιμένουμε όλα, που στις υποχρεώσεις μας απέναντί του μονίμως γκρινιάζουμε και τις αποφεύγουμε αλλά και τον οποίο υπακούμε όταν βαράει το βούρδουλα ή μας νουθετεί  σα μικρά παιδιά. (Συμπαθέστατος ο κύριος Τσιόδρας αλλά αυτό το μοιρολόι κάθε απόγευμα το χόρτασα γρήγορα.)

Στα μέτρα ήμουν σε γενικές γραμμές υπέρ. Δε βρήκα τρόπο να ξεχωρίσω το όριο πέρα από το οποίο μια χώρα μπορούσε να καταλήξει να γίνει Ιταλία ή Ισπανία ή να διατηρήσει τον έλεγχο με ήπια μέτρα, όπως η Σουηδία (με τα μέχρι τώρα στοιχεία πάντα). Ένας λόγος παραπάνω για τα μέτρα ήταν ότι ο Έλληνας δεν πειθαρχεί αυτοβούλως. Πειθαρχεί υπό το κράτος επιβολής.

Δύο παρατηρήσεις ακόμα:

1. Η μόνη ουσιαστική συζήτηση για το θέμα, πέρα από τα απολύτως καθημερινά, μονότονα και βαρετά, δεν έγινε στην τηλεόραση, δεν έγινε στις εφημερίδες, δεν έγινε στις μεγάλες ενημερωτικές ιστοσελίδες. Έγινε στα social media και στα προσωπικά και μικρά blog. Μόνο εκεί ακούσαμε κάποια στοιχεία πολυφωνίας.

2. Οι Έλληνες δεν φοβήθηκαν τον κορονοϊό. Ίσα-ίσα είναι αρκετά θερμοκέφαλοι και “δε λογάνε θάνατο” (εκτός κι αν τους χτυπήσει την πόρτα, την πόρτα του σπιτιού τους, όχι κάποια κοντινή πόρτα άλλου). Αν τον είχαν φοβηθεί, θα είχαν μαζευτεί από την ώρα που έβλεπαν τα κρούσματα στην Ιταλία και όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα εντός της χώρας.

—

Image by Miroslava Chrienova from Pixabay.

Η ηθική είναι ένα ανθρώπινο δημιούργημα. Δεν είναι σταθερή και ενιαία ούτε χωρικά ούτε χρονικά. Άλλη ηθική έχει σήμερα η Δύση, άλλη η Ανατολή, άλλη η πόλη άλλη η επαρχία. Άλλη ηθική έχει η ομηρική εποχή, άλλη ο χρυσός αιώνας του Περικλή, άλλη η Ευρώπη του Διαφωτισμού και άλλη η σημερινή Ευρώπη. Αυτές είναι διαπιστώσεις στις οποίες εύκολα όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε.

Από το παραπάνω όμως είναι προφανές ότι η ηθική εξελίσσεται. Κάποτε ήταν αποδεκτή η δουλεία, ήταν απαράδεκτη η ομοφυλοφιλία, ήταν αδιανόητη η ισότητα ανδρών και γυναικών. Σκοπός αυτής της εξέλιξης, που γίνεται όχι χωρίς διαφωνίες και διαμάχες, είναι γενικά η ανθρώπινη ευημερία. Κι αυτή είναι μια γενική διαπίστωση στην οποία επίσης όλοι εύκολα συμφωνούμε.

Μπορεί ο Χίτλερ να είναι για εμάς προφανώς ανήθικος, ένα τέρας, αλλά για ένα μέρος της Γερμανίας του μεσοπολέμου δεν ήταν. Σκοπός του δεν ήταν να βλάψει τη χώρα του αλλά, με το διεστραμμένο τρόπου του, να την οδηγήσει στην ευημερία. Πιθανότατα κανένα σύστημα ηθικής ποτέ δεν είχε κακό σκοπό αρχικά, αν και σίγουρα πολλά εργαλειοποιήθηκαν στην πορεία.

Όμως, με το πέρασμα των χρόνων, τα συστήματα αυτά έγιναν όλο και πιο φιλελεύθερα και οικουμενικά. Δηλαδή σταμάτησαν να ενδιαφέρονται για την ευημερία μιας και μόνο ομάδας ανθρώπων, όπως οι πολίτες μιας περιοχής ή οι πιστοί μιας θρησκείας, και προσπάθησαν να αγκαλιάσουν κατά το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας εφαρμόζοντας μια λογική ίσων δικαιωμάτων στην ευημερία αυτή.

Να σημειώσουμε επίσης ότι και η ίδια η έννοια της ευημερίας είναι σχετική. Για το δυτικό πολίτη ευημερία είναι μια καλή ζωή με σπίτι, οικογένεια, πολιτισμό, παιδεία, υγεία κλπ ενώ για το βουδιστή μοναχό ευημερία μπορεί να είναι η απαλλαγή από τις επίγειες ανάγκες και η προσέγγιση μιας ιδεώδους πνευματικότητας σε ησυχία και απομόνωση. Αυτό δεν αλλάζει τη γενική συλλογιστική, εφόσον η ευημερία του καθενός δε βλάπτει τον άλλο άνθρωπο και του επιτρέπει ίσα δικαιώματα στη δική του ευημερία.

Όλοι λοιπόν θέλουμε και θέλαμε πάντα να είμαστε ηθικοί! Με τον τρόπο που προστάζει κάθε φορά η λογική μας, η παράδοσή μας, ο τόπος μας, η εποχή μας. Πού σταματάει όμως η ηθική μας; Ποιο είναι το όριο, πέρα από το οποίο δεχόμαστε να μην την εφαρμόζουμε; Δε ασκούμε βία κατά βούληση, αλλά, αν κάποιος μας επιτεθεί δεχόμαστε ότι μπορούμε να ασκήσουμε βία εναντίον σε άμυνα. Αλλά και τότε ακόμη η άμυνά μας πρέπει να είναι κάπως αναλογική της επίθεσης που δεχόμαστε. Αν κάποιος μας επιτεθεί με μια πινέζα δεν απαντάμε με ένα κανονιοβολισμό. Δεχόμαστε ότι σκοτώνουμε ζώα για να τα φάμε αλλά δεν τα σκοτώνουμε για διασκέδαση.

Φτάσαμε στα ζώα, λοιπόν! 🙂

Είμαστε έλλογα όντα, με τεχνολογικά μέσα και με σαφές σύστημα ηθικής -πλέον αναφέρομαι στις γενικές αρχές που η Δύση έχει καταστατικά συμφωνήσει να αποδέχεται. Αλλά το σύστημα της ηθικής μας παραδοσιακά δεχόμαστε ότι μπορεί να έχει μια ασυνέχεια όταν αναφερόμαστε στα ζώα. Δε σκοτώνουμε έναν άνθρωπο για να τον φάμε, αλλά σκοτώνουμε ένα ζώο για να το φάμε. Το κάναμε από τα προϊστορικά χρόνια. Μας έρχεται σαν κάτι φυσικό.

Αλλά κι αυτό εξελίχθηκε. Δεχτήκαμε ότι δε θα σκοτώνουμε ένα ζώο βασανιστικά επειδή θέλουμε να το φάμε. Εφόσον είμαστε στην ανάγκη να το σκοτώσουμε για την επιβίωσή μας κι εφόσον είμαστε έλλογα όντα, με τεχνολογικά μέσα και με σαφές σύστημα ηθικής, τουλάχιστον ας μην το κάνουμε βάρβαρα. Αυτή ήταν μια εξέλιξη που αποτυπώθηκε και στα νομικά μας συστήματα. Δεν είναι απλά μια ηθική σύσταση.

Το φιλοζωικό κίνημα της χορτοφαγίας έρχεται να επισημάνει πιο επιτακτικά αυτή τη λεπτομέρεια. Αυτό το σημείο ασυνέχειας, που παραδοσιακά δεχόμαστε κατά τα άλλα ως κάτι το φυσικό. Βρίσκει εκεί μια λογική ασυνέπεια. Διαπιστώνει ότι η ηθική μας διακόπτεται σε ένα σημείο χωρίς αυτό να έχει απαραιτήτως μια σαφή αιτιολογία.

Μπορούμε να επιχειρηματολογήσουμε εκατέρωθεν αν αυτή η σαφής αιτιολογία πράγματι υπάρχει ή όχι. Έχουμε ανάγκη να τρώμε ζώα, θα πει κάποιος, δεν επιβιώνουμε διαφορετικά. Μπορούμε να αντικαταστήσουμε τις ζωικές τροφές με άλλες, θα πει κάποιος άλλος. Είμαστε ανώτεροι από τα ζώα θα πει κάποιος παραπέρα. Αλλά πόσο διαφέρει ρεαλιστικά ένα ζώο από έναν άνθρωπο με νοητική υστέρηση ή ένα βρέφος, στα οποία αναγνωρίζουμε ίσα δικαιώματα στη ζωή.

Τι είναι αυτό που μας κάνει να θεωρούμε τη ζωή των ζώων τόσο κατώτερη και ασήμαντη απέναντι στη δική μας, ώστε να έχουμε πλήρη δικαιώματα πάνω της και, ενώ έχουμε τα μέσα να μειώσουμε τον πόνο που τους προκαλούμε, να μην το κάνουμε; Τι είναι αυτό που διακόπτει την ηθική μας όταν φτάνουμε στα ζώα; Προσωπικά πλέον δε μπορώ να βρω κάτι.

Μπορούμε όμως να γίνουμε όλοι τέλειοι ζεν μοναχοί στην κορυφή ενός βουνού και να τρεφόμαστε με πέντε αποξηραμένους σπόρους την ημέρα, χωρίς να πειράζουμε κανέναν; Εντάξει, ας μη γίνουμε ζεν. Το ερώτημα είναι κίβδηλο. Επειδή κάτι ιδεατό μοιάζει αδύνατο, αυτό δε σημαίνει ότι δε μπορούμε να επιδιώξουμε κάτι καλύτερο εντωμεταξύ. Μπορούμε να εξελίξουμε λίγο ακόμη την ηθική μας ώστε να γίνει ακόμη περισσότερο ανθρώπινη και οικουμενική;

Μπορούμε!

Κεντρική εικόνα από: Gemma Evans on Unsplash.

Τι κοιτάτε;

Η περίπτωση Πατέρα, του πολιτευτή από τα Τρίκαλα που “παρακάλεσε” προεκλογικά τον πρωθυπουργό να τον “σκεφτεί” όταν θα έρθει η ώρα επιλογής διευθυντών νοσοκομείων έγινε γνωστή αρχικά λόγω της ηλικίας του (76 χρόνια) που από κάποιους θεωρήθηκε υπερβολική για διοικητική θέση. Προσωπικά αυτή η ηλικιακή διάκριση δε με αφορά καθόλου και την καταδικάζω.

Επίσης το θέμα δεν το σχολιάζω με αφορμή τη συγκεκριμένη κυβέρνηση και το συγκεκριμένο πρωθυπουργό. Είμαι βέβαιος ότι οι πρακτικές συναλλαγής ανάμεσα στο πολιτικό σύστημα και τις διοικητικές δομές του κράτους είναι διαχρονική. Και αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα.

Η περίπτωση Πατέρα, έχει ουσία κυρίως λόγω της συναλλαγής αυτής που αποκαλύπτεται περίτρανα και χωρίς πολλές περιστροφές στην παρακάτω συνέντευξή του στον τηλεοπτικό ΣΚΑΙ. Στη συνέντευξη αυτή διαγράφονται ανάγλυφα και συμπυκνωμένα, μέσα σε λίγα λεπτά, όλες οι παθογένειες του ελληνικού κράτους:

Στο βίντεο αυτό παρατηρεί κανείς με τρόμο τον κύριο Πατέρα να περιγράφει πώς ζήτησε προεκλογικά από τον πρωθυπουργό να τον προτιμήσει σε θέση διευθυντή νοσοκομείου με αντάλλαγμα την πολιτική στήριξη από το “στρατό” των ψηφοφόρων που αυτός επηρεάζει στην περιοχή του. Ταυτόχρονα το κάνει αυτό με σχεδόν αγαθή αφέλεια και το παρουσιάζει, όχι σα συναλλαγή, αλλά σαν κάτι το φυσιολογικό, σα μια καθημερινή συζήτηση, σα μια παράκληση. Γιατί για αυτόν μάλλον κάτι τέτοιο είναι!

Λέξη προς λέξη η συνέντευξη είναι μια αποκρυστάλλωση των μεγαλύτερων προβλημάτων του ελληνικού κράτους αλλά και όσων περιστρέφονται γύρω από αυτό. Οι δημοσιογράφοι που στήριξαν τον πρωθυπουργό παρακολουθούν παγωμένοι και ρωτάνε απανωτά τις ίδιες ερωτήσεις, ελπίζοντας ο Πατέρας να δώσει μια διευκρίνιση που να αλλάζει κάπως τις εντυπώσεις. Ο Πατέρας να επαναλαμβάνει με φυσικότητα ξανά και ξανά τα ίδια λόγια χαμογελαστός. Οι κομματικοί στρατοί. Οι μεταπηδήσεις από κόμμα σε κόμμα για λόγους τακτικής. Το πελατειακό κράτος. Και όλοι εμείς μουδιασμένοι να το σχολιάζουμε καφενειακά και να συνεχίζουμε τις ζωές μας.

Στα 4,5 χρόνια ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και σε όλη την περίοδο της κρίσης και ακόμη και τώρα, σήμερα, ο δημόσιος διάλογος αναλώνεται σε συζητήσεις εντυπώσεων και ψευτοϊδεολογικών αντιπαραθέσεων. Αποτυγχάνουμε συνεχώς να εστιάσουμε σε -και να ζητήσουμε από τους πολιτικούς μας ένα- καλύτερο και αποτελεσματικότερο κράτος με ανοιχτές διαδικασίες.

Μέσα στην πόλωση, στην οποία δεχόμαστε να συμμετάσχουμε, αποτυγχάνουμε να τιμωρήσουμε τους βασικούς υπαίτιους ή να αναδείξουμε νέες και ουσιαστικές προτάσεις, προτιμώντας τις λογικές των άκρων και των δύο δρόμων. Όχι όλοι μας βέβαια, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Το Σύνταγμά μας θα περίμενε κανείς να εξασφαλίζει απλά και με λίγα λόγια την ανεξιθρησκία και το διαχωρισμό Εκκλησίας-Κράτους. Ειδικά αυτό το τελευταίο, δε, ίσως και να μην είναι καν απαραίτητο. Γιατί άμα δεν αναφέρεις για σύνδεση Εκκλησίας-Κράτους πουθενά, ε, τότε η επαγωγική λογική λέει ότι δεν υπάρχει και τέτοια. Αλλά, άντε, μέχρι εκεί. Ναι; Αν διαφωνείς με κάτι ως εδώ, δεν έχει νόημα να διαβάσεις παρακάτω.

Ας δούμε τι λέει το Σύνταγμα της Ελλάδος (εδώ και σε PDF) σχετικά με τη θρησκεία.

Καταρχάς ξεκινά με το:

Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος

Χαμένο το παιχνίδι από τα αποδυτήρια. Άντε να μιλήσεις για ανεξιθρησκίες και διαχωρισμό Εκκλησίας-Κράτους μετά. Πάντως δεν ξέρω καν τι πάει να πει το παραπάνω. Ότι το Σύνταγμα είναι αφιερωμένο στην Αγίας και Ομοούσιο και Αδιαίρετο Τριάδα; Ότι αυτή είναι που το διαφυλάσσει; Ότι σε αυτή ορκίζονται όσοι το διαφυλάσσουν; Ελπίζω τίποτα από αυτά. Δε βλέπω και κάτι άλλο που να βγάζει νόημα.

Και συνεχίζει το Σύνταγμα:

Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού.

Υποθέτει κανείς ότι τακτικά μετριέται αυτό στατιστικά και βγαίνει ένα συμπέρασμα, το οποίο αντανακλάται και στο Σύνταγμα. Βέβαια τι δουλειά έχει το Σύνταγμα να κάνει αυτή τη διαπίστωση; Τι το νοιάζει; Μήπως είναι δουλειά του να κάνει τέτοιες διαπιστώσεις. Μήπως για να διαφυλάξει αυτή την επικρατούσα θρησκεία; Κακεντρέχειες.

Κακεντρέχειες, αλλά λίγο πιο μετά:

Το κείμενο της Αγίας Γραφής τηρείται αναλλοίωτο. Η επίσημη μετάφρασή του σε άλλο γλωσσικό τύπο απαγορεύεται χωρίς την έγκριση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδας και της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας στην Κωνσταντινούπολη.

Δηλαδή το Σύνταγμα νοιάζεται τόσο πολύ για την ανεξιθρησκία και το διαχωρισμό Εκκλησίας-Κράτους που προβαίνει σε ειδικές διευκρινίσεις για το τι γλώσσα θα πρέπει να έχει το κείμενο μιας εκ των θρησκειών των πολιτών του και ποια αρχή θα το κρίνει αυτό. Θα μου πείτε αυτή η θρησκεία είναι και η επικρατούσα! Να μην τη διαφυλάξουμε; Αλλά αυτό το σχολιάσαμε παραπάνω. Μην επανερχόμαστε.

Επανέρχεται όμως το Σύνταγμα και αντιφάσκει:

Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων.

Δηλαδή τι ανεμπόδιστα, όταν μία θρησκεία είναι επικρατούσα με τη βούλα, ενώ ακόμη και αυτή η θρησκεία είναι επικρατούσα μόνο σε κάποια συγκεκριμένη εκδοχή της, αφού δεν επιτρέπεται ούτε καν η μετάφραση του βασικού της κειμένου σε άλλη γλώσσα, εκτός κι αν το επιτρέψει αυτό η Αυτοκέφαλη αρχή της. Και πώς δίνει το κράτος τέτοια εξουσία σε μια θρησκευτική αρχή μέσω του Συντάγματος εφόσον έχουμε διαχωρισμό Κράτους-Εκκλησίας;

Αλλά το Σύνταγμα προστατεύει όλες τις θρησκείες:

Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του Κράτους […] Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η κατάσχεση, με παραγγελία του εισαγγελέα, μετά την κυκλοφορία: α) για προσβολή της χριστιανικής και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας […]

Καλά το πήγαινε μέχρι το “κατ’ εξαίρεση”. Άρα υπάρχει κάποιος κριτής που κρίνει αν κάποιοι στοχασμοί είναι προσβλητικοί για μια θρησκεία ή όχι! Φυσικά κάθε θρησκεία έχει να ωφεληθεί από αυτό και πόσο μάλλον η επικρατούσα. Αλλά ευτυχώς έχουμε διαχωρισμό είπαμε κι έτσι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Ευτυχώς που ο κριτής της προσβλητικότητας εδώ δεν είναι πάλι κάποια θρησκευτική αρχή!

Μιλώντας παρακάτω για τους Βουλευτές, το Σύνταγμα:

Αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι βουλευτές δίνουν τον ίδιο όρκο σύμφωνα με τον τύπο της δικής τους θρησκείας ή του δικού τους δόγματος.

Ποιοι είναι οι αλλόθρησκοι και ποιοι οι ομόθρησκοι; Με βάση τι; Φυσικά με την επικρατούσα θρησκεία! Αυτή στην οποία το Σύνταγμα δε δίνει προβάδισμα ενώ σέβεται την ανεξιθρησκία και έχουμε και διαχωρισμό κλπ κλπ κλπ, πάλι τα ίδια θα λέμε.

Εντωμεταξύ λίγο πιο πριν έχει ορίσει ότι:

Οι βουλευτές πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους δίνουν στο Βουλευτήριο και σε δημόσια συνεδρίαση τον ακόλουθο όρκο: «Ορκίζομαι στο όνομα της Αγίας και Ομοούσιας και Αδιαίρετης Τριάδας να είμαι πιστός στην Πατρίδα και το δημοκρατικό πολίτευμα, να υπακούω στο Σύνταγμα και τους νόμους και να εκπληρώνω ευσυνείδητα τα καθήκοντά μου».

Εντάξει τους επιτρέπει να ορκιστούν σε ό,τι θέλουν τελικά, άλλωστε κάτι διαφορετικό θα ήταν οριακά αστείο, αν όχι επικίνδυνο, αλλά παρολαυτά δεν παραλείπει να δώσει για μια ακόμη φορά το στίγμα της σχέσης του με την επικρατούσα θρησκεία.

Σχετικά με την παιδεία:

Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.

Αν με το “θρησκευτική συνείδηση” εννοεί την ενημέρωση των παιδιών για την έννοια της θρησκείας και τις διάφορες θρησκείες του κόσμου, κάτι σαν θρησκειολογία ή απλά ιστορία, βρε παιδί μου, τότε να πάω πάσο. Αλλά είναι έκφραση που αφήνει πολύ χώρο για παρεξηγήσεις. Γιατί να έχουμε παρεξηγήσεις αφού υποτίθεται ότι έχουμε απερίφραστα δηλώσει την επιθυμία μας για ανεξιθρησκία;

Τα παραπάνω είναι μια πρόχειρη ανάγνωση του Συντάγματος και των αναφορών του στη θρησκεία. Είναι προφανές ότι το Σύνταγμα κόπτεται και μάλιστα πολύ για τη θρησκεία και τη σχέση του με αυτή αλλά και τη σχέση του Κράτους με την Εκκλησία, που εκφράζει την “επικρατούσα” θρησκεία.

Κλείνω και με μερικά εδάφια του Συντάγματος για τα οποία μπορούμε πράγματι να είμαστε περήφανοι σχετικά με τη θρησκεία:

Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων.

Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη.

Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων.

Κανένας δεν μπορεί, εξαιτίας των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, να απαλλαγεί από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς το Κράτος ή να αρνηθεί να συμμορφωθεί προς τους νόμους.

Αλλά μπορούμε και καλύτερα!

Αυτές τις μέρες κυκλοφορεί στις ειδήσεις μια έρευνα της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση που αναφέρει (και ουχί “μετράει”, όπως την εμφανίζουν καταστροφολογώντας τα ΜΜΕ) το λειτουργικό αναλφαβητισμό ως στατιστικά συνδεόμενο με τους βαθμούς των παιδιών στα σχολεία. Δε θα διαφωνήσω ότι μια τέτοια σύνδεση είναι καταρχάς λογική. Αλλά τι είναι τελικά αυτός ο λειτουργικός αναλφαβητισμός; Μετριέται; Έχει μετρηθεί ποτέ; Πέρα από να συνδεθεί με τα γενεσιουργά του αίτια;

Από το ελληνικό βικιλεξικό: “λειτουργικός αναλφαβητισμός είναι η κατάσταση ατόμων που έχουν διδαχθεί γραφή κι ανάγνωση αλλά δεν τις χρησιμοποιούν”.

Από την αγγλική βικιπαίδεια δύο εκδοχές: 1) “Functional illiteracy is reading and writing skills that are inadequate to manage daily living and employment tasks that require reading skills beyond a basic level.” 2) (UNESCO 1978) “A person is functionally illiterate who cannot engage in all those activities in which literacy is required for effective functioning of his group and community and also for enabling him to continue to use reading, writing and calculation for his own and the community’s development.”

Από την ίδια την έκθεση (σελ 120): “Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός αναφέρεται στα επίπεδα εγγραμματισμού (literacy)που δεν επαρκούν για την πλήρη αποτελεσματική συμμετοχή σε μια προηγμένη τεχνολογική κοινωνία. Προσδιορίζει τους εφήβους με χαμηλό εγγραμματισμό ή τους ενήλικους που παρακολούθησαν το σχολείο, αλλά οι οποίοι, για διάφορους λόγους, είτε δεν ολοκλήρωσαν την εκπαίδευσή τους είτε άλλως την ολοκλήρωσαν, χωρίς, όμως, να αποκτήσουν το αναμενόμενο επίπεδο δεξιοτήτων ανάγνωσης.”

Άρα ο λειτουργικός αναλφαβητισμός συνδέεται με τη συμμετοχή ενός ατόμου σε μια κοινωνία και τη δυνατότητά του, από τη μια πλευρά, να επαυξήσει τις δικές του δυνατότητες μέσα σε αυτήν και, από την άλλη, να συμμετάσχει και στην ίδια την κοινωνία με θετικό τρόπο. Πρόκειται για ένα κοινωνικό πρόβλημα και είναι πολύ πιο σύνθετο από τον αναλφαβητισμό ή τις γλωσσικές δεξιότητες ενός ατόμου.

Επεκτείνεται σε άλλες δεξιότητες, όπως απλοί υπολογισμοί (αριθμητική), κατανόηση κειμένου, πληροφορική/διαδίκτυο κλπ. Όλες αυτές οι δεξιότητες είναι μόνο μια προσπάθεια να τμηματοποιήσω και να κατατάξω την αδυναμία του λειτουργικά αναλφάβητου ατόμου να λειτουργήσει σε ένα επιχειρηματικό περιβάλλον, σε ένα οικονομικό περιβάλλον, σε ένα πολιτικό περιβάλλον, σε ένα εργασιακό περιβάλλον, να ενημερωθεί, να ταξιδέψει, να εξελιχθεί, να πετύχει στόχους ζωής. Όλοι αυτοί οι όροι δε βλέπω να καταγράφονται κάπου συστηματικά.

Και σίγουρα δεν είδα κάποιον τρόπο να τον μετρήσουμε. Η έκθεση της Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε αναφέρει τη συσχέτιση που θεωρεί ότι υπάρχει με τις βαθμολογίες των μαθητών σε πρωτοβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Και αναφέρει ότι ανατρέποντας την κακή απόδοση των μαθητών κάνουμε ένα βήμα προς τη μείωσή του. Όμως η άποψη αυτή δεν είναι επιστημονική, δεν είναι τεκμηριωμένη. Για να αποκτήσει αξία πρέπει να γίνει κάτι παραπάνω από απλή διαισθητική παρατήρηση.