Τάκης Μπουγιούρης

Δυστυχώς συμφωνώ μαζί σου φίλε Τάκι. Αλλά θα κάνω για λίγο του δικηγόρο του αρχηγού μου. Πολλές μορφές τέχνης προέκυψαν λόγω της ανάγκης του ανθρώπου στην καθημερινότητά του. Αρχαίοι Ναοί και εκκλησίες κρύβουν την ανάγκη της στέγασης. Η αγγειοπλαστική την ανάγκη της αποθήκευσης. Η γλυπτική πολύ πιθανών την ανάγκη της λατρείας των θεών και βέβαια υπάρχουν και άλλες μορφές τέχνης που δεν συσχετίζονται τόσο έυκολα με μια καθημερινή ανάγκη, ιδιαίτερα όταν εμπλέκεται η ιδέα της διακόσμισης (πχ ζωγραφική). Θα είμαι λίγο επιφυλακτικός οπότε και απλά θα αναφέρω ότι αν το κέρδος είναι επιδίωξη της σημερινής ζωής φυσικό επακόλουθο είναι να αναπτυχθεί και η τέχνη γύρω από αυτήν την ανάγκη.

Εγώ δεν μπορώ να πω οτι συμφωνώ, τουλάχιστον όχι απόλυτα. Η διαφήμιση εμπεριέχει τέχνη…

Και η φωτογραφία είναι τέχνη όμως μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολλούς “άλλους” σκοπούς. Το ίδιο και ο κινηματογράφος. Αυτό δεν σημαίνει όμως οτι θα πρέπει όλοι οι φωτογράφοι να ταυτιστούν με αυτούς που τη χρησιμοποιούν για άλλους σκοπούς. Κι αυτοί για το κέρδος το κάνουν.

Στις ημέρες μας πολλές μορφές τέχνης άλλωστε έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Έτσι και η διαφήμιση. Η μόνη διαφορά είναι οτι οι διαφημιστές έχουν (σχεδόν) μοναδικό σκοπό την αύξηση του ενδιαφέροντος (που συνεπάγεται κέρδος) του κοινού γύρω από το/τη διαφημιζόμενο/η προϊόν/υπηρεσία.

Στην περίπτωση της διαφήμισης που έχεις στο post έχουμε μια πολύ κακή διαχείριση του μέσου που λέγεται διαφήμιση από τους συγκεκριμένους ασφαλιστές. Δεν πιστεύω όμως οτι αποτελεί αντιπροσωπευτική περίπτωση. Απλά “ξεχωριστή”.

Όσον αφορά το “ντύσιμο” ενός προϊόντος για να τραβήξει την προσοχή και να αυξήσει τις πωλήσεις, αυτό είναι αλήθεια. Αλλά και πάλι…αυτός είναι ο σκοπός των διαφημίσεων.

Όλα αυτά τα λέω χωρίς να θέλω απαράιτητα να έρθω σε αντιπαράθεση με κανέναν γύρω από το θέμα. Απλώς πιστεύω ότι κάθετί μπορείς να το δεις από πολλές οπτικές γωνίες…

Ηρθες σε λάθος μέρος για να “μην” έρθεις σε αντιπαράθεση! Όπως εξηγώ στο post, η διαφήμιση χρησιμοποιεί την τέχνη αλλά για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς της και μόνο. Δε λέω ότι οι σκοποί της είναι απαραίτητα κακόβουλοι. Είναι απόλυτα θεμιτό να θέλει κανείς να διαφημίσει ένα προϊόν/υπηρεσία! Αλλά αυτό δε μπορεί να είναι τέχνη, γιατί είναι φτιαγμένο για άλλο εντελώς σκοπό. Θυμηθείτε μια πραγματικά έντεχνη διαφήμιση και αναρωτηθείτε τι σχέση μπορεί να έχει η τέχνη με το ουίσκυ.

To θέμα που έθιξες Τάκη μου σηκώνει πολύ κουβέντα, όμως δε θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σου. Σίγουρα οι περισσότερες διαφημίσεις είναι χυδαίες και κακόγουστες – και δη οι τηλεοπτικές. Καταφέρνουν μάλιστα να διαβρώνουν με ύπουλο τρόπο την αισθητική και τον τρόπο σκέψης μας. Θα διαφωνήσω όμως στο ότι η τέχνη εξ’ ορισμού έχει ανθρωπιστικό σκοπό. Καθόλου. Θα σου φέρω κάποια παραδείγματα… Τί θα ήταν η αρχιτεκτονική χωρίς την τέχνη; Σκέτα κουτιά από μπετόν με έμφαση στη λειτουργικότητα; Με σκοπό το κέρδος χτίζουν οι αρχιτέκτονες και όμως μπροστά από κάποια κτίρια στέκεις με δέος… Σκέψου επίσης ότι κάποια από τα αριστουργήματα της ζωγραφικής του 18ου – 19ου αιώνα φτιάχτηκαν κατά παραγγελία για να κοσμήσουν παλάτια ή να απεικονίσουν πορτρέτα ματαιόδοξων και καλοπληρωτών της εποχής…Το στοίχημα λοιπόν έιναι να εντάξεις την τέχνη ή έστω κάποια ψήγματά της στην καθημερινότητά σου και σ’ αυτό που κάνεις, και όχι να την τοποθετήσεις σε βάθρο προς θαυμασμό και πνευματική ανάταση. Η διαφήμιση, όπως και κάθε μορφή ανθρώπινης δημιουργίας δικαιούται κι αυτή μερίδιο στην έμπνευση. Μέχρι εκεί. Άλλωστε μοιραία θα πρέπει να στοχεύσει και να προσεγγίσει τις μάζες, άρα να υπακούσει σε κάποια άλλη -εκπτωτική- λογική. Μέσα κι απ’ αυτό τον ταπεινό σκοπό όμως τίποτα δεν αποκλείει να δεις το θαύμα, την αληθινή δημιουργία, τη σπάνια στιγμή όπου το πάθος, η μαεστρία και η ιδιοφυία κάποιου μετουσιώνεται σε αληθινή τέχνη. Κι ας είναι επί χρήμασι ή υπέρ χρήματος, δυστυχώς ή ευτυχώς δεν έχει σημασία!
Καλά κάνεις όμως και αντιστέκεσαι – και ας αντισταθούμε όλοι μας όσο μπορούμε- στη χυδαιότητα, απ’ όπου κι αν αυτή προέρχεται!
Σε φιλώ.

Οπωσδήποτε αυτή η χυδαιότητα είναι που ενοχλεί (και μάλιστα πολύ). Βέβαια, θα έλεγα, ότι τίποτε δεν απαγορεύει σε έναν καλλιτέχνη να ζει από το έργο του, και αυτό μόνο με οικονομικούς όρους μπορεί να προσδιοριστεί. Επίσης, τίποτε δεν απαγορεύει σε μια δημουργική διαδικασία να είναι “έντεχνη” ή “εμπνευσμένη”. Ίσως το προσέγγισα πολύ θεωρητικά το θέμα. Επίσης, για την ιστορία, δεν είμαι υποστηρικτής του “η τέχνη για την τέχνη”, αν και αυτό σηκώνει μια ξεχωριστή κουβέντα.

Σαφώς και καταλάβαμε ότι όταν είπες στην αρχή του κειμένου σου την λέξη “Τελεία” ότι δεν το είπες εσύ πραγματικά. Ή το έκανες κάτω από την απειλή όπλου ή το είπες απλά για να μας “προβοκάρεις”. Ο Τάκις που ξέρουμε ΠΟΤΕ δεν θα έλεγε “Τελεία”. ΣΕ ΑΥΤΟ ΕΙΜΑΙ ΑΠΟΛΥΤΟΣ.

Πρώτο μου σχόλιο σε αυτό το blog, οπότε χαιρετίζω άπαντες!

Τάκη έγραψες: “Δηλαδή, η τέχνη έχει εντελώς ανθρωπιστικό σκοπό”
Δεν θα συμφωνούσα με αυτό. Μήπως ξεχνάμε την στρατευμένη τέχνη; Τα αρχαία ρωμαϊκά γλυπτά που απεικονίζουν λεγεωνάριους να σφάζουν και να υποδουλώνουν “βαρβάρους” έχουν ανθρωπιστικό σκοπό; ‘Η δεν είναι τέχνη; Τα ποιήματα που επαινούν συγκεκριμένες πολιτικές ιδεολογίες; Οι προπαγανδιστικές ταινίες των εμπολέμων του Β’ΠΠ;

Γενικά είναι πολύ δύσκολο να ορίσεις την τέχνη. Ακόμα δυσκολότερο να ορίσεις την “καλή” τέχνη. Όπως αντιλαμβάνομαι εγώ τα πράγματα, τέχνη είναι το παιδί της δημιουργίκότητας και της έμπνευσης. Υπό αυτό το πρίσμα, και μια πολύ εμπνευσμένη διαφήμηση μπορεί να θεωρηθεί μια μορφή τέχνης.

Πέτρο, αυτά που περιγράφεις ασφαλώς και δεν είναι τέχνη. Είναι προπαγάνδα! Και, βέβαια, “έντεχνα” υλοποιημένη για να είναι ελκυστική! Ακόμη το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι ωθούνται από διαφορετικούς λόγους και αιτίες στο να εμπνευστούν κάτι, αυτό δεν είναι από μόνο του αρκετό για να γίνει “τέχνη”.

Η τέχνη δε μπορεί να έχει κανένα ιδιοτελή σκοπό, πέρα, ίσως, από την ικανοποίηση της ανάγκης για έκφραση του καλλιτέχνη (καλλιτέχνης δε μπορείς να είσαι ως επάγγελμα αλλά είναι απόλυτα λογικό κάποιος να ζει και από αυτό). Θα μου πεις, κάποιος που σχεδίαζε ναζιστικές αφίσσες ή αφίσσες του Στάλιν (το ’30 – ’40) μπορεί πράγματι αγνά και ειλικρινά να πίστευε και στην αντίστοιχη ιδεολογία χωρίς κανένα εξαναγκασμό. Ο ίδιος μπορεί να αισθανόταν καλλιτέχνης, όμως αυτοί για τους οποίους παρήγαγε τα έργα του όχι και τόσο! Θες να μιλήσουμε για την ηθική στην τέχνη; Τη στρατευμένη τέχνη; Την ευθύνη του καλλιτέχνη; Θαυμάσιο θέμα…

Αυτό που λέω είναι, ίσως, λίγο θεωρητικό αλλά, χωρίς, την κατανόηση των εννοιών – τέτοιων εννοιών – κάνουμε πολλές παρανοήσεις, υποχωρήσεις και συμβιβασμούς.

Ας μου αναφέρει κάποιος την πιο πρόσφατη διαφήμιση που είδε και την θεωρεί “τέχνη”!

Η ικανοποίηση της ανάγκης για έκφραση του καλλιτέχνη μπορεί να συμβαδίζει με κάποια άλλη πολιτική/κοινωνική ιδέα. Τότε σημαίνει ότι η τέχνη είναι στρατευμένη????? Δηλαδή πρέπει ο καλλιτέχνης να είναι αποκομένος από κάθε στοιχείο της καθημερινής ζωής προκειμένου να μην υπάρχει έστω και η παραμικρή υποψία ότι είναι στρατευμένος???? Δηλαδή μόνο η τέχνη του αντιφρονούντα και του επαναστάτη είναι τέχνη???? και πάλι όχι αφού εξυπηρετεί τα συμφέροντά του την παρούσα χρονική στιγμή.
Τελικά δεν υπάρχει πραγματική τέχνη…

Tristanos, μήπως παίρνεις κι εσύ τίποτε από αυτά που δίνουν στην ομάδα άρσης βαρών; Αυτά είναι για γερά στομάχια όχι για τον καθένα. Επίσης, καλό είναι άμα τα παίρνεις να τσεκάρεις την ημερομηνία λήξης πρώτα!

Τα ερωτήματά σου έχουν όλα απαντηθεί παραπάνω. Εν ολίγοις, όχι, η τέχνη δεν έχει καμία υποχρέωση να είναι ή να μην είναι στρατευμένη. Απλά τότε αλλάζει το πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσεται. Αν, τώρα ο καλλιτέχνης θα έπρεπε να είναι αποκομμένος, η προσωπική μου άποψη είναι ότι όχι, καλλιτέχνες που ζουν στις προσωπικές τους “γυάλες” δεν τους θέλω, εκτός και αν αυτές οι “γυάλες” είναι απλά τείχος προστασίας και όχι αποστασιοποίηση.

Nαι Τάκη η απάντηση είναι ναι παίρνω διάφορα και αδιαφορώ για την ημερομηνία λήξης. Επίσης ως ΓΝΗΣΙΟΣ καλλιτέχνης οφείλω να σου πω ότι εμείς οι καλλιτέχνες δεν κάνουμε τέχνη επειδή έχουμε κάποια “ηθική του καλλιτέχνη” ή “ευθύνη του καλλιτέχνη” και τέτοιες υπερφίαλες και μπερδεμένες υποκειμενικές έννοιες. Κάνουμε τέχνη επειδή ΕΤΣΙ ΓΟΥΣΤΑΡΟΥΜΕ και επειδή μας αρέσει να κοιτάμε αυτό που έχουμε φτιάξει και για ΚΑΝΕΝΑΝ άλλον λόγο.

Η αλήθεια είναι ότι η πρωταρχική ανάγκη του καλλιτέχνη είναι – μάλλον εσωτερική – και γι’ αυτό και αγνή και άδολη. Σε αυτό έχεις δίκιο. Από εκεί και πέρα η υποκειμενική μου άποψη είναι ότι ο καλλιτέχνης είναι ένα σημαντικό μέλος της κοινωνίας και άρα όχι αμέτοχος αυτής. Ο αναχωρητισμός είναι κάτι λυπηρό (όσο και οι αιτίες που οδηγούν κάποιους σε αυτόν).

ΥΓ: Νοσταλγώ τις παλιές καλές εποχές που οι νέοι έπαιρναν παραδοσιακό LSD και έκαναν καθαρή και βιολογικά καλλιεργημένη φούντα! Τώρα πια ό,τι σκ*τά σου δώσουν το παίρνεις και λες κι ευχαριστώ.