Ο Κώστας Σημίτης ήταν μια ασυνέχεια στην ελληνική πολιτική σκηνή. Μια μάλλον επιτυχημένη ασυνέχεια ανάμεσα στη διαδοχή Καραμανλήδων, Παπανδρέηδων και Μητσοτάκηδων. Υπήρχε και η ασυνέχεια Τσίπρα, αλλά ας μην τη σχολιάσουμε καλύτερα και οι θητείες των μνημονίων πριν από αυτόν, αλλά ήταν όλες σύντομες και πάνω-κάτω ειδικού σκοπού.
Ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ το 1996, μετά το θάνατο του ιδρυτή του και αγαπημένου του λαού Ανδρέα Παπανδρέου, έπειτα από μια περίοδο αρκετών εναλλαγών εξουσίας και πολιτικής αναταραχής (1989-1990-1993-1996). Μια δύσκολη αλλά και πολλά υποσχόμενη περίοδο.
Θα μείνει στην ιστορία για μια σειρά επιτευγμάτων και έργων, όπως η είσοδος της Ελλάδας στην ΟΝΕ και το ευρώ, η είσοδος της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, το μετρό και το τραμ της Αθήνας, η γέφυρα Ρίο-Αντίρριο, το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, η Αττική Οδός, η Εγνατία, η αφαίρεση του θρησκεύματος από τις ταυτότητες (μάλιστα εν μέσω τεράστιων αντιδράσεων και συγκρούσεων), οι ανεξάρτητες αρχές, τα ΚΕΠ.
Η λίστα είναι ιλιγγιώδης και έχει ονόματα και παραδοτέα συγκεκριμένα και πασίγνωστα, ταοποία θεωρούμε σήμερα δεδομένα, αυτονόητα και απαραίτητα. Η ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας χωρίζεται στο πριν και μετά από αυτά. Δε μπορούμε να φανταστούμε τη χώρα σήμερα χωρίς αυτά. Η γενιά μου πιστεύω χρωστάει σε αυτή τη λίστα τόσο τη χώρα της κάποιας ευημερίας στην οποία έζησε μέχρι το 2010, όσο και την ιδέα για το πού μπορεί αυτή η χώρα να φτάσει και ποια είναι η χώρα που θέλαμε. Η γκρίνια που “δε γίναμε Ευρώπη” είναι ακριβώς επειδή κάτι τέτοιες λίστες μας κάνουν να πιστεύουμε ότι ίσως ήταν και εφικτό.
Έμεινε στην ιστορία ως εργατικός διαχειριστής και γραφειοκράτης, όχι λαϊκιστής, ως επίμονος άνθρωπος, ως μετριοπαθής, ως πολιτικός των στόχων και του ρεαλισμού. Καθόλου στερεοτυπικά ελληνικά χαρακτηριστικά όλα αυτά! Ήταν σχεδόν ένας αντι-ήρωας χωρίς χάρισμα ηγέτη και προσωπική γοητεία που να τον κάνουν λαοφιλή. Μια ασυνέχεια.
Ταυτόχρονα και ακριβώς για αυτά του τα χαρακτηριστικά λοιδορήθηκε όσο λίγοι. Ο λογιστάκος, ο καθηγητάκος (ήταν και καθηγητής πανεπιστημίου), ο τάπερμαν (ήταν μικροκαμωμένος), ο αρχιερέας διαφθοράς (για το χρηματιστήριο), για τα σαρδάμ που έκανε και τις λέξεις που μάσαγε (μιλούσε πράγματι κάπως αδέξια), για τις ελιές στο πρόσωπό του, ο κινέζος. Περίεργο μέτρο έχουμε, θα έλεγε κανείς.
Και βέβαια η σφοδρότερη κριτική εναντίον του είναι ότι δεν κατάφερε τα πάντα. Δεν άλλαξε το ασφαλιστικό (η αλήθεια είναι ότι δεν τον άφησαν, θα τον έτρωγαν ζωντανό), αν και ήταν ο μόνος που το άγγιξε και το επεσήμανε ως γάγγραινα (που ακόμη και σήμερα σαπίζει). Στα χρόνια του συνέβη το σκάνδαλο του χρηματιστηρίου (λες και δεν υπάρχουμε κι εμείς που δεν παρασυρθήκαμε σαν παιδάκια από τη βία του εύκολου πλουτισμού) που το χρεώθηκε, ίσως και σωστά σε ένα βαθμό.
Προσωπικά θα πρόσθετα στο παραπάνω κυτίο παραπόνων μόνο έναν κάποιο ιδεολογικό μανιχαϊσμό στη ρητορική δεξιάς/αριστεράς, προοδευτικής/συντηρητικής παράταξη. Μια εύκολη αντίστιξη που θα έπρεπε να ανήκει στο παρελθόν και τη διαιώνισε. Κάνοντας όμως στην πράξη συμβιβασμούς για να πετύχει τους καθαρούς στόχους που έθετε.
Μπορεί κανείς να τον κατηγορήσει για μια ψευδή αίσθηση υπερανάπτυξης κατά την περίοδο των δύο θητειών του ως πρωθυπουργός. Όμως μήπως δεν υπήρξε αυτή η ανάπτυξη; Μήπως δική του ευθύνη ήταν η αλόγιστη διακυβέρνηση που ακολούθησε και οδήγησε στη χρεοκοπία; Μήπως αυτή η ανάπτυξη δεν αποθήκευσε και το απαραίτητο λίπος και δημιούργησε την απαραίτητη σταθερότητα για να ξεπεραστεί χωρίς πολύ χειρότερες συνέπειες η κρίση; Θα θέλαμε να φανταστούμε την κρίση εκτός Ευρωζώνης; Όχι.
Ακριβώς για το γεγονός, λοιπόν, ότι η χώρα είναι πρακτικά μια άλλη χώρα πριν και μετά τη διακυβέρνησή του θα τον κατηγοριοποιούσα επιδραστικά στο τρίπτυχο Βενιζέλος – Καραμανλής – Σημίτης. Και θα θυμάμαι ότι ο Έλληνας αγάπησε να μισεί αυτόν που δεν χώρεσε στο κακό του στερεότυπο. Αγάπησε να τον μισεί και να τον κοροϊδεύει φτηνά, όμως όταν ήταν να αποφασίσει ποιος θα του κάνει τη δουλειά, την ανέθετε σε αυτόν.
- Κώστας Σημίτης – Βιογραφία
- Κώστας Σημίτης: Τα επιτεύγματα και οι θέσεις του
- Κώστας Σημίτης: Το φιλμ της κυβερνητικής θητείας του – Από τα Ιμια στην ΟΝΕ και τα μεγάλα έργα
- Κώστας Σημίτης: Ένα αφιέρωμα στη ζωή και την παρακαταθήκη του από το ΕΡΤΝews
- Κώστας Σημίτης (1936-2025): «Στις αλλαγές προχωράς με συναινέσεις, κόντρα στο ρεύμα»
- Κώστας Σημίτης 1936 – 2025: Η διαδρομή, η δράση και η ζωή του σε σπάνιες εικόνες
Image credit: “Konstantinos Simitis” by boellstiftung is licensed under CC BY-SA 2.0. To view a copy of this license, visit https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/?ref=openverse.
