Εθνική συνείδηση

7 Σεπτεμβρίου, 2019

Έχοντας μεγαλώσει στις μυθικές δεκαετίες του ’80 και του ’90, έχοντας στεντόρεια απαγγείλει ποιήματα και αποσπάσματα ιστορικών γεγονότων, γραμμένα από μεγάλους συγγραφείς και ποιητές σε εθνικές εορτές και έχοντας παρελάσει, όχι μία, αλλά  δύο φορές κάθε χρονιά χωρίς να χάσω ούτε μια φορά το βηματισμό, κρατώντας τελικά και τη γαλανόλευκη παρακαλώ και, ναι, με περηφάνεια, ε, έμενα πάντα με την απορία: τι διάολο έγινε σε αυτό τον 20 αιώνα που ποτέ δε φτάσαμε να διδασκόμαστε στα σχολεία;

Άλλοτε δεν έφτανε η σχολική χρονιά από μόνη της, πού να κάνεις ιστορία στο τέλος της Ιούνη μήνα. Άλλοτε ήτανε πολλές οι λέξεις στα βιβλία. Άλλοτε ήτανε οι απεργίες των καθηγητών και γενικά ήτανε πολύ δύσκολο να φτάσει η ύλη στο ’22, στο ’40, στο ’67 και το ’74. Είμαι και γενιά που της κάνανε κάτι πειράματα με συχνές εξετάσεις στη δευτεροβάθμια, που χάναμε επιπλέον εβδομάδες ολόκληρες Γενάρη και Ιούνη! Τα πειράματα σταμάτησαν όπως άρχισαν, αλλά αυτή η ιστορία ήτανε μέσα στα βιβλία, την έβλεπα καθώς τα ξεφύλλιζα, απλώς δε φτάναμε ποτέ εκεί.

Έτσι θα μεγάλωνα χωρίς ιδέα τι έγινε στον 20ο αιώνα, στον οποίο, διάολε, ζούσα και με την εντύπωση κιόλας ότι αυτό ήτανε κάτι για να καμαρώνεις. Παρεμπιπτόντως αυτό το τελευταίο ήτανε σωστό, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μου! Εν πάση περιπτώσει μεγάλωνα με την απορία και σιγά σιγά, κατά την ενηλικίωση, έχοντας ακούσει διηγήσεις παππούδων και πατεράδων για τα χρόνια αυτά που μου έλειπαν από το ψηφιδωτό της ιστορίας, άρχισα να διαβάζω μόνος μου.

Ήρθα έτσι σε επαφή με τη μη μονολιθική ανάγνωση της ιστορίας, αυτής που είχα μάθει στο σχολείο, αυτής που σε ένα κεφάλαιο σου διδάσκει τη μία και μοναδική εθνική ή ευρύτερη αλήθεια. Ανακάλυψα ότι υπήρχαν εκδοχές για αυτά που με βεβαιότητα είχα μάθει, εναλλακτικές μάλιστα αντικρουόμενες. Ανακάλυψα, δε, με τρόμο ότι για αυτά που δεν είχα διδαχτεί τίποτα, οι εκδοχές ήταν ακόμη πιο αντιφατικές γιατί από τη μια οι πληγές δεν είχαν ποτέ κλείσει ενώ από την άλλη αναφερόντουσαν σε γεγονότα σχετικά πρόσφατα, όπου συμμετείχαν άνθρωποι που ήταν ακόμη ζωντανοί και οι οποίοι συμμετείχαν στη δημόσια ζωή της χώρας.

Συνειδητοποίησα έτσι ένα σοβαρό αδιέξοδο. Πως είτε για να συμφωνήσουμε στην ανάγνωση της ιστορίας χρειαζόταν να επιβληθεί κάποιου είδους ταπείνωση στους υποστηρικτές της μιας εκδοχής έναντι της άλλης, είτε δεν υπήρχε καμία πιθανότητα να συμφωνήσουμε καθόλου. Και τότε διάβασα δύο πολύ σημαντικά πράγματα.

Πόσο ελληνικό είναι το Βυζάντιο, Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ

Το ένα είναι η ρήση του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού ότι “εθνικό είναι το αληθές“. Βάζει σε προτεραιότητα την αλήθεια και όχι την προσωπική ερμηνεία, εμπειρία ή συμφέρον. Αλλά η αλήθεια, δύσκολα είναι μόνο μία και ενιαία και το ρητό αυτό δεν ήταν αρκετό για να με καλύψει. Το άλλο ήταν στο “Πόσο ελληνικό είναι το Βυζάντιο” της Ελένης Γλύκατζη Αρβελέρ, και έλεγε ότι “…σε μια πολιτεία και κοινωνία ανεξίθρησκη […] το βασικό για να είσαι μέλος της δεν είναι η κοινή ρίζα και καταγωγή αλλά το κοινό μέλλον“.

Αφού λοιπόν δε μπορούμε να βρούμε ή έστω να συμφωνήσουμε στην απόλυτη αλήθεια, μπορούμε έστω να συμφωνήσουμε στα σημεία στα οποία διαφωνούμε και να δεχτούμε ότι υπάρχουν δύο διαφορετικές απόψεις και ερμηνείες. Αυτό χρειάζεται γενναιότητα και μεγαλοψυχία. Στο κάτω-κάτω αυτή η πολυφωνία είναι η μόνη απόλυτη αλήθεια. Κι έπειτα, ως μια πολυπολιτισμική χώρα, που πλέον εκ των πραγμάτων είμαστε, και μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο που μοιάζει να είναι η πιο ευρεία συναίνεση που έχουμε πετύχει μέχρι τώρα, να συμφωνήσουμε στο κοινό μέλλον στο οποίο θέλουμε να στοχεύσουμε.

Τα υπόλοιπα που ακούγονται τις μέρες αυτές περί εθνικής συνείδησης, με αφορμή τη δήλωση της Υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως είναι είτε επαναλήψεις αυτονόητων πραγμάτων (ναι το Σύνταγμα μιλά για εθνική συνείδηση μέσω της παιδείας αλλά δε λέει πώς) είτε μικροπολιτική (να πάρουμε αυτό που είπε η Κεραμέως και να το ξεχειλώσουμε για την καθημερινή αντιπαράθεση).

εκτύπωση Κατηγορίες: απόψεις, πολιτικά | rss 2.0 | trackback

Καθόλου σχόλια μέχρι τώρα!

Ό,τι προαιρείσθε:

Επιτρεπτά (X)HTML tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong> . Εάν προσθέσετε εξωτερικά links στο σχόλιό σας τότε αυτό δε θα εμφανιστεί στη λίστα με τα υπόλοιπα σχόλια έως ότου εγκριθεί από τον υποφαινόμενο, οπότε το νου σου!