Ειλικρινά νιώθω κόμπο στο λαιμό γράφοντάς τα αυτά. Δεν έχω σκοπό να προσβάλλω κανέναν αλλά θα όφειλε και ο καθένας μας να συλλογιστεί τι απόψεις εκφράζει και τι αντίκτυπο αυτές έχουν. Συζητήθηκε έντονα αυτές τις μέρες το θέμα των παιδιών των προσφύγων και αν θα πρέπει να πάνε στο σχολείο με τη νέα σχολική περίοδο. Αφορμή για την ένταση στη συζήτηση στάθηκε η περιβόητη ανακοίνωση των γονέων του Ωραιόκαστρου Θεσσαλονίκης ότι θα προβούν σε κατάληψη του σχολείου αν γίνει κάτι τέτοιο στη δική τους περιοχή (βλ. φωτό δεξιά).
Καταρχάς υπάρχει το αυτονόητο: τα παιδιά πρέπει να πηγαίνουν στο σχολείο και αυτό δε θα έπρεπε να είναι ζήτημα κανενός διαλόγου. Να συζητήσουμε τους όρους υπό τους οποίους θα γίνει αυτό; Ναι! Να δούμε πώς θα γίνει σωστότερα και ασφαλέστερα; Ναι! Αλλά θα έπρεπε να βγαίνουμε από τα ρούχα μας και να κινητοποιούμαστε αν συνέβαινε το αντίθετο και όχι αυτό. Αν θέλουμε να λεγόμαστε πολιτισμένη κοινωνία κάτι τέτοιο δε θα έπρεπε να είναι θέμα συζήτησης.
Βέβαια, στα χρόνια της κρίσης, ίσως είναι πολυτέλεια να απαιτεί κανείς υψηλό αίσθημα πολιτισμού τη στιγμή που πιο στοιχειώδεις αξίες και ανάγκες μας πλήττονται καθημερινά και οι προτεραιότητές μας στρέφονται στην επιβίωση. Θα πρέπει όμως να αναλογιστούμε ότι αυτό το επίπεδο του πολιτισμού μας είναι το τελευταίο πράγμα που δεν πρέπει να χάσουμε. Γιατί τότε η κρίση θα μας έχει πράγματι αλλοτριώσει ανεπανόρθωτα.
Θα ήθελα πριν εξετάσω τα επιχειρήματα που ακούστηκαν να πω ότι πολλές φορές ήταν λογικά και βάσιμα. Δηλαδή, είχαν ουσία και απευθύνονταν σε πραγματικά προβλήματα. Η ένστασή μου -είναι έντονη και τίθεται επί της αρχής- είναι ότι αυτά τα προβλήματα πρέπει μεν να τα δούμε και να τα αντιμετωπίσουμε αλλά μέγιστη προτεραιότητά μας θα πρέπει να είναι το γεγονός ότι αποδεχόμαστε, για την ακρίβεια απαιτούμε, τα παιδιά αυτά να πάνε στο σχολείο!
Ο κίνδυνος λοιμωδών νόσων
Δεν έχουμε πουθενά στοιχεία ότι οι πρόσφυγες αυτοί φέρουν τέτοιες νόσους σε αριθμό που να συνιστά πρόβλημα, παρά μόνο μεμονωμένα περιστατικά. Επιπλέον, οι καμπάνιες εμβολιασμού τους ήταν πολύ επιτυχείς. Αν κανείς θέλει να το αμφισβητήσει αυτό μπορεί να το κάνει αλλά ας γνωρίζει ότι επιλέγει να το κάνει βασιζόμενος σε ψυχολογικούς παράγοντες και όχι σε στοιχεία. Είτε αυτό είτε σε προπαγάνδα!
Να θυμίσω ότι σημαντικό μερίδιο της ελληνικής κοινωνίας εναντιώνεται στην ίδια την ιδέα του εμβολιασμού γενικότερα, πιστεύοντας -και δεν το κρίνω αυτό τώρα- ότι υπάρχει κάποια παγκόσμια συνωμοσία των φαρμακευτικών εταιρειών. Άραγε αυτοί οι γονείς σε ποια σχολεία στέλνουν τα παιδιά τους; Αποτελούν αυτά κίνδυνο;
Ας ακούσουμε εδώ μια ωραία Ωραιοκαστρίτισσα, πρώην νοσοκόμα, να εξηγεί πόσο εύκολα αντιμετωπίζεται ακόμη και ο τελευταίος, ελάχιστος φόβος για την υγεία των παιδιών στα σχολεία, όταν δίνουμε προτεραιότητα σε αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία, δηλαδή τον ανθρωπισμό μας:
Και ας διαβάσουμε τους Γιατρούς του Κόσμου να επιβεβαιώνουν ότι “[…] η εικόνα από τα ιστορικά και τις μετρήσεις των παιδιών δείχνει έναν παιδικό πληθυσμό απολύτως υγιή! […] Οι δε εμβολιασμοί στα παιδιά του κέντρου με την συνεργασία του Υπουργείου Υγείας έγιναν κανονικά. Σε συνδυασμό δε με αυτούς της Ειδομένης από τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα στον ίδιο παιδικό πληθυσμό πριν καθιστά τα παιδιά πρόσφυγες, συγκεκριμένα στο Ωραιόκαστρο από τα πιο πλήρως καλυμμένα, από όλα τα κέντρα. […] Γιατί για αυτά τα παιδιά έχουμε την ευθύνη. Και θα υπερασπιστούμε το ανθρώπινο δικαίωμά τους να πάνε σχολείο.”
Να θυμίσουμε, τέλος, ότι το σχέδιο λέει πως τα παιδιά των προσφύγων δε θα αναμιχθούν στις τάξεις άμεσα με τα ελληνόπουλα αλλά σε ξεχωριστά τμήματα και με άλλο ωράριο, απογευματινό. Αλλά αυτή είναι μια λεπτομέρεια που έντεχνα αποσιωπάται από τους υποστηρικτές του αποκλεισμού.
Η κοινωνική ενσωμάτωση
Είναι γνωστό και αποδεκτό ότι το σχολείο είναι -εκτός από χώρος εκπαίδευσης- και χώρος κοινωνικοποίησης, απαραίτητος για ένα παιδί. Δεν έχουμε το δικαίωμα να του το αρνούμαστε. Το επιχείρημα ότι αυτά τα παιδιά βρίσκονται σε “ταραγμένη” κατάσταση και ίσως να μη μπορούν να συμπεριφερθούν “σωστά” (τι να σημαίνει εδώ “σωστά”; μήπως να τα κλείσουμε 24 ώρες το 24ωρο σε κοντέινερ;) δε στέκει. Καταρχάς κανένα παιδί δε συμπεριφέρεται “σωστά” και κατά δεύτερον τα παιδιά έχουν υψηλή ικανότητα προσαρμοστικότητας, κάτι που πρέπει να εκμεταλλευτούμε και να μην αφήσουμε αυτά τα παιδιά να γκετοποιηθούν.
Από την άλλη έχει αποδειχτεί περίτρανα ότι η γκετοποίηση και η απομόνωση μόνο σε κακά οδηγεί. Ο φόβος για το διπλανό μας αυξάνει την απόστασή μας από αυτόν κάνει την κοινωνία μας λιγότερο δεμένη, δίνει λιγότερες ευκαιρίες, αυξάνει την παραβατικότητα, οδηγεί σε χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο, κλπ. Όλα αυτά είναι καταμετρημένα, υπάρχει παγκόσμια εμπειρία που το επιβεβαιώνει και δε μπορεί να τα αρνηθεί ούτε και ο πιο συντηρητικός νους.
Ενδεχομένως να σας ενδιαφέρουν και μικρές καθημερινές ιστορίες, όπως ετούτη εδώ, που αν μην τι άλλο αποδεικνύουν του λόγου το αληθές: ότι δηλαδή η συμμετοχή και η ενσωμάτωση έχει μύριες φορές πιο ωφέλιμα αποτελέσματα από τον αποκλεισμό και την απομόνωση.
Η δυσκολία της γλώσσας
Το επιχείρημα ότι τα παιδιά αυτά δε γνωρίζουν τη γλώσσα ακούστηκε κι αυτό πολύ. Απλά δεν ισχύει. Τα παιδιά προσαρμόζονται στη νέα γλώσσα ταχύτατα. (Ο ξενόφοβος νους, βέβαια, αντιδρά αυτομάτως σε αυτό, γιατί σκέφτεται ότι, αν μάθουν τη γλώσσα, τότε παγιώνεται και η παραμονή τους στη χώρα μας.) Υπάρχουν τα χιλιάδες παραδείγματα μεταναστών της δεκαετίας του ’90 που οι ίδιοι προλάβαμε και τα ζήσαμε. Φτάσαμε μάλιστα να συζητάμε αν κάποια από εκείνα τα παιδιά θα είχαν το δικαίωμα στην παρέλαση και στο να κρατούν σημαία. Ποια; Αυτά τα παιδιά που μέχρι πριν μια μέρα δεν ήξεραν τη γλώσσα και πλέον την είχαν μάθει και διαπρέψει στα σχολεία μας.
Προσωπικά έχω περισσότερα από ένα παραδείγματα από το πολύ κοντινό μου περιβάλλον που δείχνουν ότι ένα παιδί προσαρμόζεται στη νέα γλώσσα μέσα σε ένα με δύο χρόνια, ιδίως αν πηγαίνει στο σχολείο. Και κάθε χώρα της Ευρώπης έχει σοβαρά προγράμματα για την ενσωμάτωση αυτών των παιδιών. (Τι; εμείς δεν έχουμε; να φτιάξουμε, αλλά δε θα περιμένουμε μέχρι τότε να πάνε τα παιδιά σχολείο.)
Και μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο για επιστημονικές μελέτες σχετικά με αυτό το αποδεικνύει (παιδιά που μεγαλώνουν δίγλωσσα, ενσωμάτωση παιδιών μεταναστών στη γλώσσα και την κουλτούρα της χώρας, προσαρμογή παιδιών μεταναστών).
Στο “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται” του Καζαντζάκη, ο παπα-Γρηγόρης διώχνει από
το χωριό του τον παπα-Φώτη και τους πρόσφυγές του γιατί κουβαλούν αρρώστιες.
Ρατσισμός/φασισμός
Και γεννάται το ρώτημα: είναι αυτή η συμπεριφορά ρατσιστική και φασιστική; Η τεχνική απάντηση είναι ναι και ναι. Φυσικά επί της ουσίας τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα. Πράγματι μπορεί κανείς εύκολα να δεχθεί ότι τα ελατήρια των γονέων αυτών δεν είναι άμεσα ιδιοτελή αλλά, ως σωστοί νυκοκυραίοι, ήθελαν απλώς να προστατέψουν τα παιδιά τους. Ότι οι περισσότεροι από αυτούς είναι ήδη τρομερά πιεσμένοι από την οικονομική κρίση. Ακόμη και ότι δεν είναι σωστά ενημερωμένοι για την κατάσταση των εμβολιασμών ή για τους πραγματικούς κινδύνους της δημιουργίας ενός γκέτο.
Όλα αυτά είναι κατανοητά και κανείς δε θα έπρεπε να σπεύσει να κατηγορήσει ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι συλλήβδην ρατσιστές και φασίστες. Αυτό είναι ένα λάθος που η απέναντι πλευρά κάνει εύκολα μέσα στο δικό της φανατισμό. Όμως η πράξη καθαυτή ήταν ρατσιστική και φασιστική. Θέλω να πω ότι από μία και μόνο πράξη, αν και κατ’ εμέ ιδιαζόντως συμβολική, δε θα πρέπει να κρίνουμε συνολικά ανθρώπους. Ούτε όμως και να αφήνουμε την πράξη ελεύθερη και ασχολίαστη. Η πράξη καθαυτή έχει το χαρακτήρα της, όσο κι αν μπορεί να εξηγηθεί και να δικαιολογηθεί αργότερα σε βάθος.
Αυτοί που ενοχλούνται από το χαρακτηρισμό αυτό κρύβονται πίσω από δικαιολογίες λογικής “μετά τον πόλεμο θα γυρίσουν σπίτια τους” και “παράνομα μπήκαν στη χώρα εξαρχής” ή “η εκπαίδευση στην Ελλάδα έχει ήδη αρκετά προβλήματα” και “εδώ υπάρχουν ελληνικά σχολεία σε κοντέινερς, ας τους βάλουμε κι αυτούς σε τέτοια”. Εύκολες δικαιολογίες και πρόχειρες. Ειδικά αυτοί οι πρόσφυγες δεν έφυγαν για τουρισμό από τη χώρα τους και ούτε ήταν στους σκοπούς τους να μείνουν για πάντα εδώ, όμως από ότι φαίνεται θα το κάνουν.
Άλλοι, πάλι, απλώς προφασίζονται έντονο σκεπτικισμό και περίσκεψη για τα ουσιαστικά προβλήματα του εγχειρήματος της ενσωμάτωσης. Ο σκεπτικισμός τους όμως γίνεται συχνά τόσο έντονος που παίζουν το παιχνίδι των αρνητών και των υπερασπιζομένων τον αποκλεισμό. Προβάλλουν δηλαδή τα υπρκτά προβλήματα ως γιγαντιαία και άλυτα και άρα, τι μένει αν βασιστούμε στη λογική αυτή και μόνο, παρά να μην προβούμε τελικά σε αυτό που η ηθική και ο πολιτισμός μας μας προστάζουν.
Κάτι σαν κατακλείδα
Οποιοσδήποτε μπορεί να δεχθεί ότι σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει και φόβος και έγνοια και πολλά πραγματικά προβλήματα που μας φέρνουν κοντά στα -και δοκιμάζουν- τα όριά μας. Αλλά μερικά πράγματα είναι αδιαπραγμάτευτες αξίες, στις οποίες οφείλουμε ως πολιτισμένη κοινωνία να δίνουμε προτεραιότητα. Αυτό οφείλουμε να το διασφαλίσουμε πάση θυσία, με ψυχραιμία και χωρίς μικρότητες. Πρέπει να διασφαλίσουμε την ταυτότητά μας ως κοινωνία που βάζει πάνω από όλα τον άνθρωπο, τον κάθε άνθρωπο, όχι μόνο τον πρόσφυγα, αλλά εδώ τώρα για αυτόν μιλάμε. Αυτή η οικονομική κρίση δοκιμάζει την ταυτότητά μας.
—
Ειρωνεία της τύχης: Η περιοχή του Ωραιοκάστρου επιλέχθηκε από την επιτροπή αποκατάστασης προσφύγων, το 1922, για να εγκατασταθούν πρόσφυγες από τον Πόντο και τον Καύκασο.
Στη φαιδρή κατηγορία ότι τυχόν υποστηρίζω την παρούσα κυβέρνηση, δεν έχει κανείς παρά να χαζέψει λίγο σε τούτο εδώ το blog για να το απαντήσει μοναχός του.
εκτύπωση Κατηγορίες: απόψεις, πολιτικά | rss 2.0 | trackback